Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 542.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

sturarz, ze zwykłem rozpodobnieniem i stularz, ‘partacz, rzemieślnik niecechowy’, sturarstwo, z niem. Störer.

stwolin, p. stolim.

stygar, sztygar, w górnictwie, z niem. Steiger.

styl, z łac., a to z grec. stylos, pierwotnie o »żelaznym grabsztychlu« do pisania, później o »modeluszu« (‘wzorze, formie’) nietylko »pisania«, lecz i budowy, a nawet kalendarza (»starego i nowego stylu«); stąd stylowy, stylistyka, stylizacja, wystylizować. Drugie styl, stylisko, ‘trzonek pendzla’, z niem. Stiel.

styma, ‘szacunek’, z włos. stima, ale estymować z franc. estimer, nie z łac. aestimare (?).

stynka, nazwa rybki, rozpodobnione z niem. Stint.

stypa, ‘uczta pogrzebowa’, zajęła od 16. wieku miejsce dawnej strawy (p.); słowo wyłącznie polskie, jakby z łac. i włos. stipa, o ‘orszaku, tłumie’, tak jak np. stywa, ‘kozica u pługa, styk’, z łac. stiva.

subet, ‘spik, śpiączka’, z tureckiego (arab.) subāt.

subtelny, ‘drobny’, w 16. wieku subtylny; subtelność; z łac. subtilis, niby ‘niedotkany’, od tela, ‘tkanina’; inna łacina z sub-, ‘pod-’, obcą pozostała (subhasta, sublimat, itp.), więc dalsze złożenia z sub- pomijam.

suchy, suszyć; liczne złożenia; susz, o ‘owocach’, ‘lesie’ i ‘pasiece’; suszarnia; suchar, osuch (‘placek’, od r. 1472, i ‘gałąź sucha’), sucharek; suszki, i o ‘pachnidłach’; suszyć, suchoty o ‘poście’, t.j. ‘wstrzymywaniu się od napojów’: »suchot, odpustów, drożek, dość na polityka«, »świadczą jej suchoty ustawiczne, jej posty, jej modły«; od 18. wieku począwszy nazwa ‘choroby’ (por. niem. Auszehrung, ‘gruźlica’), suchotnik, suchotniczy; sucho, rzeczownik: »nie przeszkodzą mu sucha..., mrozy«; suchość; suchorlawy (sucherlawy, jak chuderlawy; por. cerk. suchonjaw, serb. sucholiw); suchedni, »kwartał«, tak nazwane od postu przy owych »quatuor tempora«, już r. 1558: »godzien dobrych suchedni«, t.j. ‘płacy kwartalnej’. Prasłowo, z trojaką wokalizacją: schnąć, suchy, usychać. Lit. sausas, ‘suchy’, susti, o ‘parchach’, łotew. sust, ‘schnąć’; ind. śosza-, ‘schnięcie’, śuszjati, ‘usycha’; grec. auos, ‘suchy’; niem. dawne sōrēn, ‘usychać’. Niemiecka nazwa kraiku Zauche, z słow. Sucho lub Sucha. U wszystkich Słowian tak samo: rus. sochnuť, ‘schnąć’, itd.

suć, odmiana pierwotna: spę, spie, ponieważ suć z *sup-ć poszło; później, już od 15. wieku, uchodzi suć za pień na u-, a więc trzecia osoba: suje, imiesłów: suł; z trojaką wokalizacją: sep, osep, ospa, wysep (p.); sypać z licznemi złożeniami (tu i cerk. syn i sun, ‘nasyp, wieża’); su-ty (z *supty), ‘nasypany, pełny’ (por. lity), suto, »ty kopce są suty podług prawa«, »nasuwszy popiołu na głowę« (biblja), posucim (‘posypaniem’, tamże), »granice sobie suł gdzie chciał«, w 16. i 17. wieku jeszcze stałe. Prasłowo; lit. supti, ‘kołysać’ (prus. supis, ‘nasyp’, jeśli to nie pożyczka z polskiego sep raczej), ap-siaupti, ‘okryć, oblęgać’, suopuoti, ‘kołysać’, suopis, rodzaj ‘sępa’, łac. supare, ‘rzucać’, dissipare, ‘rozrzucać; rus. sopka (niby sepka, ‘nasyp’), i u naszych pisarzy.

sudamny, sudanny, w 16. i 17. wieku częste, o ‘zgrabnym, eleganc-