nych’ (grec. panēgyris, ‘zbór’), więc ‘mowa pochwalna’, panēgyrikos logos; ‘pochwała szumna, gratulacja’, panosząca się w drukach 1600 do 1760 r.
panew, panewka (żartobliwie i ‘zadek’); prasłowiańska pożyczka z niem. dawnego pfanna (dziś Pfanne), bo niemieckie pf, f, Słowianin zawsze będzie przez p, a końcówkę -a przez -y oddawał: cerkiew. pany (i z przedstawką o-, a-: opany, apony); u nas to -y dawne zawsze daje -ew, wedle dalszych przypadków (panwi i t. d.; tak samo krew z kry, i i.) Niem. pfanna z łac. patina, co u nas jako patyna w kościele dotrwało; młodsza pożyczka zatrzymała f, brytfanna (p. brytwana); por. pampuch.
pantofel (»być pod pantoflem«), od Niemców (Pantoffel), obok patynka; pantofla w 16. wieku (łac. pantophila); pantoflarz i patynkarz spółcześni sobie.
papa, przejęliśmy, jak i Niemcy, w drugiej połowie 18. wieku z francuszczyzny (równocześnie z mamą; my chociaż przycisk narodowy narzuciliśmy francuzowi); wszelakie zdrobniałe; czasownik papać, ‘wołać: papa’.
papa, ‘tektura’, z niem. Pappe (Pappendeckel, Dachpappe).
papać, papkać, ‘jeść’; pap(k)a, papin r. 1472, ‘rozgotowana mąka jęczmienna dla dzieci’, przysłowiowo dla ‘pokarmu’: »czapką i papką ludzi niewolą«; papinki, ‘łakoci’, papinkarz, ‘chowany na łakociach’; z łac. pappa, pappare, tego samego znaczenia; u nas przeniesiono papę żartobliwie na ‘gębę’: »dać w papę«. Ale od wieków wołają i u nas dzieci papu (gdy chcą jeść; zapisał Mączyński 1564 r.), a to należy do (europejskich) słów dziecięcych, u Niemców np. pampen, itp. Tak samo u Czechów, pápa, pap(k)ati, papiczka i papinka, serb. papica, itd.
papier, dawniej papir, papierek (i o banknocie: ‘reński’ lub ‘rubel’); papierzany i papierowy, papiernia; słowo europejskie (niem. Papier, itd.), z łac. papyrus, z to z (greckiej) nazwy egipskiego drzewka, bardzo łupkiego, papiru, rosnącego nad Nilem, używanego do pisania, jak gdzie indziej liście palmowe; nazwa pozostała, gdy papier i z bawełny a wkońcu z szmat wyrabiano. Nowym nabytkiem jest papieros, od nas i na Rusi (papiroska), z koncówką -os, jaka u Hiszpanów dla ich nazw wszelakich gatunków cygar; podobnie u Węgrów.
papież, papieski, papieżnik; wprowadzili na Morawach i w Alpach w 9. w. misjonarze z Regensburga i Salcburga, z niem. pabes (dziś Papst, z niepierwotnem -t); nazwę zatrzymali Cyryl i Metody. Obok niej używa cerkiewszczyzna (a za nią Bałkan i Ruś) słowa papa, z łac. papa, z grec. pappas, ‘ojciec’, skąd i owo niem. pabes poszło (starofranc. papes, zamiast pape); to samo słowo p. pop.
paplać, papla, paplotać, paplarz, paplacz, paplanina; jest i plapla (powtarza drugie l); dźwiękonaśladowcze; mają je i Czesi.
paprać, babrać się, pierwsze w 15. wieku zapisane; »kury się paprzą w paprzysku«; paprzyca, ‘otwór w żarnach, gdzie wsypują ziarno’, ‘żelazo pod kamieniem młyńskim’ (to samo serb. paprica, używane i dla ‘bąka, cygi’, czes. paprzice); paprzysko i o ‘łupieżach na głowie’; prasłowiańskie, lecz obok po-
