Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 320.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

mylnie łączono; z niego istotnie czes. loubí, ‘poddasze, altana’.

lśnić się, lsknić się, lsnąć, lsknąć, ‘błyszczeć’, lśniący, lśnienie, z pierwotnego lsk-, istniejącego w lszczeć: »ssądy mosiężne lszczące«, »jeż się lszczały jako złoto«, »lszczy się jako miednica« (Polikarp około r. 1450); są i formy z przestawką: śklnić się, ślnić, szklnąć; pień lĭsk-, z miękką półgłoską, istnieje w cerk. lĭsztati sę, czes. lesk, lsknouti se, obok lŭsk-, z twardą, por. rus. łosk, ‘glanc’, łoszczit’, ‘polerować’, częstotliwe łyskać się, łysnąć, łyskawica: ta sama dwoistość i przy pełnej formie z b-, błysk, p. (inni dzielą oba pnie, łączą lŭsk- z łuną).

lubaszka, ‘śliwa mięsista’ (tak już w 15. i 16. w.), lubawy, o mięsie chudem, o słoninie przerastałej; polskie lu- z li-, cerk. i czes. libiwý; libowy, libiewy, ‘wysmukły’ (lit. łaibas), czes. libowý, ‘mięsisty’ (bez tłuszczu), lit. liebas, ‘chudy’; urobione przez -b od pnia li-, lit. lei-łas, ‘cienki’.

lubczyk, lubszczek (postać najczęstsza w dawnych zapiskach), lubszczyk, ‘roślina miłośnicza’ (»zadać lubczyku«); pozornie od lubienia nazwana, istotnie z łac. levisticum, z grec. ligystikon, przez niemieckie (również z nieporozumienia podobnego wyszłe) dawne lübestecke, liebstuckel, dzisiejsze Liebstöckel, czes. libczek; Ruś od nas nazwę przejęła: lubistok.

luby, lubić (dziś, jak przy musić, myślić, mówimy i lubieć; lubiał zamiast lubił); polubić; ulubieniec; lubieżny, zamiast lubiezny (czes. líbezný, rus. lubieznyj; ż jego wedle drapieżny itp., i rzeczowników na -ież, kradzież); »lubo mi« lubić, lubować się (sobie) w czem; lubo, lub, staje się przysłówkiem, ‘albo’: »lub(o) ty, lub on«, i spójką, ‘chociaż’: »lubo nie przyszedł«. P. ślub. Prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian; brak go w lit., bo litew. liubyti jest pożyczką ruską, a liaupse, ‘chwała’, odbiega znaczeniem; najbardziej w niem. rozpowszechnione, bo i lieb (goc. liufs), i (er)lauben, i Glauben, i Lob, loben wraz z geloben i Gelübde tu należą; łac. lubet, libet, przysłówkowo też używane: quilibet, cerk. ktolubo, ‘ktokolwiek’, libido (lubido), ‘żądza’; ind. lubhyati, ‘pożąda’, lobha-, ‘żądza’. Nader rozpowszechnione w całem imiennictwie: Lubomir(ski), Luboradz(ki), herb Lubicz i Lubrza (por. niem. nazwy miejscowe słowiańskie Lübberitz i Lübars), mnóstwo Lubieniów, Luboniów, Lubochowych, Lubaszowych, Lubiatowych; Lublin (od imienia Lubla = Lubrza); kilka Luboszynów, ciekawych dlatego, że kronikarz czeski, stary Koźma (r. 1120), wymyślił z Luboszyna czeskiego mylnie nazwę kobiecą Luboszy, Libuszy, i mniemaną córkę Krokową za Przemysła wydał; ależ Lubosza było imię męskie (jak panosza, junosza), żeńskie było Lubochna. Tu należy także Lubcza nad Niemnem i Lubeka nad Bałtykiem, a od Lubuszów roi się w Niemczech (Lebus, Leubus); mądrość średniowieczna i Lublin (nasz mistrz Wincenty!) i Lubusze od Juljusza Cezara i siostry jego Julji (!) stale wywodziła. Lubraniec jednak (słynny biskup poznański Lubrański), zwał się Ludbrańcem i niemieckiego (Liotprand) jest początku. Język dawny używał stale luby zamiast naszego ‘miły’: »nie luba mu fała była«, »nic w myśleniu jest lubszego«; dalej: