Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 303.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

szać, skusić; p. kęs, kąsać; u i ą, ę, oboczne, jak i w kąs, kęsy i kus, kusy; pierwotne znaczenie ‘kosztować (kąsać)’, ‘próbować, doświadczać’; kusić się o co, ‘ubiegać, silić się’. Prasłowo; cerk. wkusiti, iskusiti, o smaku’ i ‘próbie’, czes. zkouszka, ‘egzamin’, itd.; u nas kusić zatraciło zupełnie znaczenie ‘smaku’, widoczne w rus. wkus, ‘smak’, wkusnyj, ‘smaczny’, zakusit’ i kuszat’, ‘zajadać, jeść’, obok iskusstwo, ‘sztuka’; cerk. tak samo.

kustrać się, p. guzdrać (pod guz).

kustrzyca, ‘kuper ptaszy’, forma chwiejna.

kusy, dawniej i kęsy, kuso i kęso; taka sama odmienność samogłoski i w cerkiewnem i w bułgarskiem (kǔs i kus; u innych Słowian to niewidoczne, bo ą i u nie rozróżniają); dosłownie: ‘ukęszony’; obok kusy i kucy, p. kuc.

kusz, kousz, kuszyk, ‘kubek’, przestarzałe, z rus. kowsz(yk), por. kowczeg, ‘arka’; ale jest i niem. (pożyczone z Rusi?) Kowse, Kausche, ‘czasza’.

kusz, ‘skóra chropawo wyprawna’, w starorus. choz, ‘skóra’ (?).

kusza, polska i czeska nazwa ‘łuku z kolbą’ (niem. ‘Armbrust’), kuszny, kusznik (w przeciwstawieniu do łucznika).

kuszaba, kuczaba, kuciaba, kuciapka, ze wsuniętem r: kurcab, kurcaba, nazwa herbu, od rysunku na tarczy herbowej, przedstawiającego kuczabę, ‘pokrywkę nad osią dla ochrony od błota’; przeniesiono nazwę (u ludu) i na ‘członki ciała’.

kusznąć, kuszkać, kuśkać, ‘całować’, z niem. küssen, już od 16. wieku.

kuśnierz, kusznierz, ludowe kuśmierz (jak żołmirz obok żołnierz), dawne kursnierz (z stałą wyrzutnią podobnego r, jak kaczmarz z karczmarz), z niem. Kürschner, co pochodzi od dawnego kursina, ‘futro’ (łac. crusina, crusna, w średniowieczu), a to pożyczka z słowiańskiego kǔrzno (rus. korzno, serb. krzno, ‘futro’, rus. kor-zeń, kor-znia, ‘płaszcz futrem obszyty’); krzno od serb. krzati, ‘ocierać’ (?).

kuta, ‘habit zakonny’, z niem. Kutte (franc. cotte), co z łac. cotta, ale to znowu przejęto z niem. Kotzen, ‘grube sukno’.

kutas, kutasik, z tur. kutas, kutar, ‘zawieszenie na głowie; u szyi końskiej’.

kutel, ‘matnia’, z niem. Küttel, o tem samem znaczeniu.

kuternoga, o ‘kulawym’, przezwisko, z rus. (?), przypomina zachodniopruskiego kutryfalca i kudrywalca, kudrychwalca, ‘chytrka’.

kutlof, ‘rzeźnia’, z niem. Küttelhof, od Kuttel, ‘flak’ (słowac. kutle, ‘flaki’).

kutnerować, od kutner, kotner, ‘kosmatość, włos na suknie’, »sukno kutnerowe«, i przenośnie o ‘zwodzeniu’; z niem. kuttenieren (od franc. cotton, ‘włosie na suknie’). Co innego są »wina (i gęśli) kutnarskie«, u Zimorowiców i u Potockiego: »darmo topicie grona na kutnarze«, »kutnarskie piszczele« (wobec serbskich gęśli), z niem. Kelter, ‘prasa winna’, przez węg., dziś tylko siedmiogrodzkie, kötör, ‘prasa winna’; Kelter z łac. calcatura, ‘prasowanie’.

kutrygał, ‘tarcza’, w 16. wieku, z czes. kotrkal.

kutwa, kutwić, kutwieć, o ‘skąpcu’, urobione od kucić, p. kuty.

kuty stroić albo broić; skutek, skuteczny, skutniejszy u J. Kocha-