w 17. wieku i kocisz: »w kociszach jedzie«, »z podłego kociszu«. Słowo europejskie; franc. coche, ang. coach, niem. Kutsche (Kutscher, stąd kuczer, kuczerować), wszystko z węg. kocsi, ‘wóz’, od wsi Kocs nad Raabą, której mieszkańcy trudnili się przewozem między Wiedniem a Pesztem w 15. i 16. wieku; węgierskie -i odpowiada naszemu -ski. Por. nazwy wozów i powozów jak niem. Kremser (od familji tej nazwy); Landauer (stąd nasza landara, ang. i franc. landau); najtyczanka; tilbury. W r. 1526 czytamy w Aktach Tomickiego o lekkich wozach, »jakie my od miejsca koczi nazywamy« (po łacinie). Jeszcze w 16. w. kotczy było i przymiotnikiem: »kotczy koń«, »kotczy wóz«; kotczysz, kotszysz, i ‘stangreta’ oznaczało, czes. koczisz, ‘kuczer’. Kocz już w druku z 17. w. (Rostafiński O myślistwie, str. 181), ale może to myłka.
koczerga, koczarga, ‘pociask’, ‘ożóg’, z małorus. koczarha.
koczkodan, ‘małpa, kotka morska’, ‘kobieta szpetna’; z czesk., od koczka (p. kot), w 16 wieku przejęte; z odmianą głosową koczkodon (on z an).
koczot, pierwotna ‘koguta’ nazwa (do dziś w rusk. koczet), obok kokota (‘koguta’; odmiana stała przyrostka -ot i -et) i kokoszy (p. kokosz); u nas dziś zapomniane w tem jedynem pierwotnem znaczeniu; znane tylko w przenośnem (i już znowu przestarzałem), ‘stręczyciel’ (zwykłem przejściem nazwy »koguciej«); niegdyś i ‘halerz’ oznaczało, bo nazwy drobnych monet bywają najdowolniejsze, np. babka, dudek (od ptaka-orła na monecie, kpiąco).
koczować, koczowisko, u Stryjkowskiego i koczysko; koczownik; o ‘życiu i trybie nomadów, ludów nieosiadłych’; z tur. köcz (kjucz), tegoż znaczenia, poprzez Ruś.
koczpergał, u Klonowica (w Flisie) humorystycznie o ‘człowieku-papli’, z węg. koszperd, ‘sztylet’, przez słowac. kocprd, służące i łajaniu.
koczwarować, ‘wydziwiać’, od koczwary, t. j. poczwary.
kodłuch, ‘trzonek pióra (gęsiego)’, złożone z ko-, jak czes. kodrcati, kodrejniti, ‘dłubać’, ‘ruszać’.
koftyr, kofter, ‘materja wschodnia’, »dwieście sztuk koftyru«, u M. Bielskiego; z persk. kuft, kufter, ‘tkanina’.
koga, ogólna nazwa ‘okrętu’ (‘korabiu’) w całym 15. wieku, nawet po legendach (o św. Aleksym) i w wierszu religijnym, zachowana i u Biernata Lubelczyka; z łaciń. coga, cogga, niem. kogge, romańskiego pochodzenia, włos. cocca; koga więc, jak nawa (a nawet naukler, ‘sterownik’), z łac.; nawę mają i Węgrzy, jak wiele innych z nami spólnych pożyczek łac., np. kalamar, reverenda, kanikula itd.
kogut, tylko nam i Czechom (kohout) znany, zastąpił od 18. wieku dawnego kura; u Reja kohucik, całkiem z czeska; koguci, kogutek; chyba tylko odmiana kokota? (p. kokosz). U W. Potockiego i czasownik kogucić, ‘zalecać się’, por. franc. coquet od coq, skąd kokietka, kokieterja, i kokotka (cocotte i cocodette); od coq poszła i (francuska i nasza) kokarda (od czuba).
koić, najczęściej w złożeniu z po-: pokój (p.), i w dalszem, nowszem, spokój, uspokajać; odmiana (z wokalizacją oj) pnia czi- (spoczywać, p.), jak goić do ży-wy.
