rus. gołowa, czes. hlawa (u nich i ‘rozdział w książce’, wedle łac.).
głownia, głowienka; prasłowiańskie; cerk. gławnia, rus. gołownia, ‘szczapa niedopalona’, od głowy przezwana, niegdyś za broń służąca; ‘klinga’.
głozn, ‘kostka (u nogi)’, prasłowiańskie (w innych językach z e, glezn: taka odmienność nierzadka; rodzaj bywa różny, męski, żeński, nijaki); ginie w 16. wieku; litew. slesna(s) to samo, zamiast żlesnas: ż obok naszego g.
głuchy, głuch, głuchota i głuchość, głuchnąć, głuszeć, głuszyć, głusza, głuszec; złożenie: głuchoniemy; o- i za-głuszyć; głuchowaty; prasłowiańskie (lit. kłusas, ‘głuchawy’, łotew. kluss, 'cichy’, ?); od tego pnia, od którego i głu-pi, głu-m, głu-da (ruskie, ‘bryła’), serb. glu-ta, ‘narośl’, małorus. hłuzd, ‘mózg, rozum’. Oznacza pierwotnie ‘pień’; głuchy (głuchman) i głupi, niezważający na głos ludzki, sobie niemal równi; inne lepiej uchowały pierwotne znaczenie. Lit. głausti, ‘przytulać się’, głaudus, ‘potulny, cichy’, nakties głudas, ‘głusz północy’, głudumas, to samo(?). W dawnym języku z prasłowiańskiego oglŭhnąti (półgłoska w pniu) nasze ogłchnąć, a z tego okłchnąć, okchnąć, okchły, okchnęły, albo, z przestawką płynnej: ołknąć, w 16. w. jeszcze stałe, później przez nowe ogłuchnąć, jako wyraźniejsze, zastąpione. Głumu nie znamy, chyba po narzeczach, bliskich i Białej Rusi; uderza jednak, że nie z h- białoruskiem, lecz z polskiem g- się pojawia: głumić, ‘marnować’, w głum, ‘w niwecz’, właściwie: ‘w żarty’, bo to główne po innych językach słowiańskich znaczenie (por. białorus. hłum, ‘odurzenie’); więc już w 10. wieku w cerkiewnem bez głuma, ‘bez żartu’, serb. glumac, ‘kuglarz’, ‘aktor’, staroczes. gluma, o tem samem znaczeniu, rus. głumiť sia, ‘dworować sobie z kogo, kpić’; — wobec tych przykładów, jak często bywa, narzecza jedyne ocaliły prapolskie słowo(?).
głupi, głupiutki i inne zdrobniałe, głuptas, głupstwo, zgłupieć i ogłupieć, głupiec, głupek i głupkowaty, prasłowiańskie, od tegoż pnia, co i głuchy (p.); (słowień. glup znaczy istotnie i ‘głuchy’ i ‘głupi’; załabskie glaupy, ‘młody’; w słowieńskiem i z m przed p, co bez znaczenia). Do przytoczonych tamże wyrazów: głużyć J. Rybińskiego (r. 1588), głużą, ‘przymilają się’; tu i rus. gliuzdať (gliozdať), o ‘ślizganiu się’; bez j: głuzdiť, głu(z)dkij, ‘śliski’, głyzať, ‘ślizgać’.
gmach, gmaszek, inder(g)mach, tylko ‘pokój’, nie ‘spokój’, gdy niem. Gemach (Hintergemach) pierwotnie ‘spokój’, a dopiero później i ‘pokój (izbę)’ oznacza (średniowieczne gimah, ‘wygoda’, od machen, ‘czynić’), por. jeszcze dzisiejsze gemächlich, ‘wygodnie’. Słowo niem. ważne dlatego, że pod jego wpływem i nasz pokój (‘spokój)’, znaczenie ‘izby’ przybrał. Od nas na Ruś.
gmatwać, gmatwanina, od matać, z przysuniętem g-.
gmerać, z dawnego gmyrać, gmeracz, gmeranina; od gmyr, ‘robactwo’, ‘co giemzi’ (gmyz i gmyr tak samo od pnia gŭm-, o ‘rojeniu się’, urobione); jest już w psałterzu puławskim: »gmyrząca w nich« = ‘reptilia’; prapolskie, przeszło od nas na Ruś.
gmerk, merk, ‘godło’ (mieszczan, rybaków, niby ich herb), z niem.
