Słownik etymologiczny języka polskiego/głuchy
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
głuchy, głuch, głuchota i głuchość, głuchnąć, głuszeć, głuszyć, głusza, głuszec; złożenie: głuchoniemy; o- i za-głuszyć; głuchowaty; prasłowiańskie (lit. kłusas, ‘głuchawy’, łotew. kluss, 'cichy’, ?); od tego pnia, od którego i głu-pi, głu-m, głu-da (ruskie, ‘bryła’), serb. glu-ta, ‘narośl’, małorus. hłuzd, ‘mózg, rozum’. Oznacza pierwotnie ‘pień’; głuchy (głuchman) i głupi, niezważający na głos ludzki, sobie niemal równi; inne lepiej uchowały pierwotne znaczenie. Lit. głausti, ‘przytulać się’, głaudus, ‘potulny, cichy’, nakties głudas, ‘głusz północy’, głudumas, to samo(?). W dawnym języku z prasłowiańskiego oglŭhnąti (półgłoska w pniu) nasze ogłchnąć, a z tego okłchnąć, okchnąć, okchły, okchnęły, albo, z przestawką płynnej: ołknąć, w 16. w. jeszcze stałe, później przez nowe ogłuchnąć, jako wyraźniejsze, zastąpione. Głumu nie znamy, chyba po narzeczach, bliskich i Białej Rusi; uderza jednak, że nie z h- białoruskiem, lecz z polskiem g- się pojawia: głumić, ‘marnować’, w głum, ‘w niwecz’, właściwie: ‘w żarty’, bo to główne po innych językach słowiańskich znaczenie (por. białorus. hłum, ‘odurzenie’); więc już w 10. wieku w cerkiewnem bez głuma, ‘bez żartu’, serb. glumac, ‘kuglarz’, ‘aktor’, staroczes. gluma, o tem samem znaczeniu, rus. głumiť sia, ‘dworować sobie z kogo, kpić’; — wobec tych przykładów, jak często bywa, narzecza jedyne ocaliły prapolskie słowo(?).
