Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 137.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

fasa, faska, faseczka, ‘beczka’, z niem. Fass; fasować, ‘ładować’ (nafasować), ‘brać porcje wojskowe’, z fassen; stąd fasunek i fasulec (Fassholz).

fasola, fasolka, z niem. fasol, a to z łac. phaseolus, z grec. faselos.

fasoł, częściej w liczbie mnogiej, dziś przestarzałe, ‘kłopot’, ‘kłótnia’, od fasola (w skali muzycznej, doremifasolasi, skąd i solmizować dawne wzięto, czem trudzono żaków).

fason, fasonowy, z franc. façon z łac. factio, ‘czyn’, skąd i nasze fakcje.

fastryga, fastrzyga (w 17. w.), fastrygować, ‘szyć wielkiemi ściegami’, ‘obrębiać’, już w 16. wieku ogólne, z czes. fastrka, fastrkowati.

faszyna, ‘wiązka (chróstu)’, z niem. Faschine, z włos. fascina od fascis, ‘wiązka’ (łac. fasces; stąd faszyści włoscy).

fatałachy, fa(j)tałaszki, nowe (pożyczka?, przypomina włos. fetta, fettuccia, fettuzza, ‘kawałeczki wstążki’, cośmy jako fetocje przejęli); ale może to i wymysł, jak dyrdymałki i podobne słówka.

fatum, z łaciny; stąd i nazwa fei, franc. fée, z łac. fata (por. Fata Morgana; tak jednę przezywano, a od niej ‘złudne widziadło’); dalej, wedle łac. fatalis, fatalny, fatalność i fatalizm, fatalista; fatum dosłownie ‘wyrok losu’, ‘los sam, szczególniej przeciwny’.

fatyga, pofatygować się, z włos. fatica, albo raczej, bo niedawne to słowo, z franc. fatigue, jeżeli nie wprost z łac. fatigare, złożonego z *fatim agere (‘do znużenia prowadzić’).

Fauna i flora ziemi Prasłowian-Polan, lesistej (acz nie brakło pasów bezleśnych, najrychlej osiedlonych) i moczarowatej; wyliczamy tu zwierzęta i rośliny, wszystkim Słowianom znane, jednolicie nazwane, wszelkie obce przymieszki (buk, ilm, limbę, cer — na Południu dla ‘dębu’) wykluczając. Co do zwierząt, odsyłamy do artykułu Bydło; dalej tur i ząbr (fałszywie żubrem nazywany); ryś i zdeb (‘żbik’); lis i wilk; zając; (s)krzeczek (‘chomik’); mysz i szczur; kuna, tchórz, łaska (łasica), gronostaj, wiewiórka, sobol; jeż; jaźwiec (‘borsuk’); wydra, bóbr; nietoperz. Ptactwo licznie zastąpione: orzeł, sęp, krogulec, krzeczot, raróg, kobiec (kobuz, kopczyk), kania, jastrząb; sowa, puhacz, pustołka; kruk, wrona, gawron, kawka, sroka, kras(k)a; lelek; skworzec i szpak, kos, drozd, słowik, wilga, wróbl, skowronek, czyż, szczygieł, zięba, dzięcioł, czeczotka, kwiczoł, trznadl, remiz, żółna, soj(k)a, bargiel, gil, dudek; chróściel; kukułka (o dwu nazwach różnych); jaskółka (tak samo, jak i szpak); słąka, czajka, kulik, bąk; jarząb(ek); kuropatwa; przepiórka; drop(?); gołąb; łabędź (dwie nazwy, kiełp); cietrzew, żóraw, czapla; kur, gęś, ątka (‘kaczka’). Ryby najubożej się przedstawiają: szczuka, lin, śliż, pstrąg, kiełb, jesiotr, piskorz, lipień, jelec, płocica, jażdż (węgorz nie uchodził za rybę). — Z owadów: pczoła, trąd, osa, bąk, sierszeń, mucha, śwircz, pająk, kleszcz, chrząszcz, płoszczyca (‘pluskwa’), wesz, pchła, gnida, czerw. Wreszcie ślimak i małż, jaszczurka, żaba, zmija i wąż, rak, żółw.
Co do flory, z drzew rozróżniano: dąb, lipa, grab (obejmywał i ‘buka’), brzoza i brzost, jawor i klon, jasion, cis, wierzba, rokita, olcha,