Strona:PL Adolf Suligowski - Z Ciężkich Lat.djvu/163

 Dalszą wadliwość zarządu w miastach polskich stanowi brak koniecznych sił, dla należytej troski o potrzebach i pożytkach miasta. W obecnym czasie, w kraju na czele zarządu każdego miejskiego stoi prezydent, lub burmistrz w charakterze naczelnika miejskiej kancelaryi. Tych prezydentów i burmistrzów stosownie do ilości miast jest 114, gdy tymczasem na podstawie ordynacyi miejskiej rosyjskiej z r. 1892 mielibyśmy 114 zarządów miejskich, złożonych każdy z głowy i dwóch do czterech wybranych członków; licząc średnio po trzy osoby, liczylibyśmy około 350 przewodników, dźwigających obowiązek poświęcenia swej pracy na korzyść miasta. Niezależnie od tego, w składzie rad miejskich (dum) znajdowałoby się 20 — 80 radnych, wybranych przez ludność miejską. Licząc po 40 przecięciowo, liczba ich dochodziłaby do 4.500 osób, któreby były zajęte rozpatrywaniem ważniejszych spraw miejskich. Łatwo pojąć, że takiemi siłami rozporządzać można tylko przy systemie wybieralności i na zasadzie pracy honorowej bez wynagrodzenia.
 Niepodobna również pominąć i tego, że wskutek niedopuszczenia społeczeństwa do udziału w sprawach miejskich, niema żadnej społecznej kontroli w tych kwestyach. Nie są publikowane żadne budżety, ani sprawozdania. Jedynie Warszawa drukuje swój budżet, z powodu jego obszerności i to tylko dla użytku władzy. Pomyłki w tym stanie rzeczy nie łatwo dają się ujawnić, o nadużyciach chodzą głuche wieści, a przecież słabe strony i anomalie powszechnie są odczuwane, z oczywistą ujmą dla autorytetu rządowej administracyi.
 W takich warunkach, jeśli robi się coś gwoli ogólnego pożytku — a zdarza się to czasami — to robi się w drodze obejścia przepisów istniejących, lub zasady niedopuszczania sił społecznych do uczestnictwa w sprawie. Najpożyteczniejsze dla dobrobytu mieszkańców wydatki, czynione są w ten sposób, jakby na przekór prawu. Zapomogi na szpitale i zakłady dobroczynne zaczęto wciągać do budżetów nie na mocy praw obowiązujących, lecz z rozporządzenia miejscowych