i obie frakcje S. D. K. P. i L. zajęły stanowisko pod hasłem „wojna wojnie“. Lewica P. P. S. w czasie wojny doznała podwójnego rozłamu. Z jednej strony powstała w jej łonie opozycja niepodległościowa, która w r. 1918 przeszła do P. P. S. Z drugiej strony inna grupa opozycyjna przeszła do S. D. K. P. i L. Wreszcie przy końcu wojny obie frakcje S. D. K. P. i L. zjednoczyły się z powrotem. Wojna zakończona odbudowaniem państwa polskiego zakończyła spór o niepodległość. Życie wykazało realną możliwość niepodległości przed upadkiem kapitalizmu i fałszywość tezy o organicznem wcieleniu i rynkach wschodnich.
Teraz nastąpiło ostateczne przegrupowanie sił. Resztki lewicy P. P. S. zjednoczyły się z końcem grudnia 1918 r. z S. D. K. P. i L. tworząc nową partję pod nazwą „Komunistyczna Partja Robotnicza Polski“.
Z drugiej strony stanęła Polska Partja Socjalistyczna. W ten sposób podział ideowy w obozie socjalistycznym został sprowadzony do dwóch partyj. Przegrupowanie to miało jednak charakter zasadniczy. Z chwilą tą skończył się podział wedle różnic związanych ze sprawą niepodległości, nowy zaś rozłam odpowiadał ogólnemu podziałowi, który ogarnął cały ruch socjalistyczny w skali międzynarodowej, a który dokonał się w związku z nowemi zagadnieniami taktycznemi, wypływającemi z warunków, w jakich znalazł się świat po wojnie światowej. O ile dawny podział miał charakter wewnętrzno-polski, o tyle nowy przepoławiał cały ruch socjalistyczny na dwa obozy międzynarodowe, przedzielone zasadniczą różnicą w pojmowaniu dróg walki o socjalizm.
Na uformowanie się nowych, powojennych stanowisk obozu socjalistycznego wpłynęły dwa fakty, będące wynikiem przewrotu rewolucyjnego z lat 1917—1918: 1) demokratyzacja ustroju politycznego większości państw europejskich, 2) zwycięstwo rewolucji socjalistycznej w Rosji i powstanie tam ustroju radzieckiego (sowieckiego), opartego na t. zw. dyktaturze proletarjatu. W rezultacie stawało przed ruchem socjalistycznym zagadnienie, czy dążyć do przedłużenia przewrotu rewolucyjnego, i przeprowadzenia wszędzie rewolucji socjalistycznej i systemu radzieckiej dyktatury, czy też wykorzystując zdobyte swobody i prawa demokratyczne, wzmocnić rolę i polepszyć położenie klasy robotniczej w państwie, i w ten sposób utorować drogę do zwycięstwa socjalizmu. Powstało przytem zagadnienie dalsze, czy to zwycięstwo nastąpi bezpośrednio przez wykorzystanie instytucyj demokratycznych i stopniowy wzrost wpływów obozu socjalistycznego, czy tez na którymś etapie niezbędną będzie jednak rewolucja. W dalszym biegu wydarzeń o tych sprawach zadecydowały fakty objektywne: 1) rewolucja okazała się skończoną i wszelkie próby jej przedłużenia i rozszerzenia (pucze) zawiodły, 2) dążenie socjalistów do opanowania władzy na drodze demokratycznej zostało w wielu krajach zahamowane przez dyktaturę faszystowską.
W danym jednak momencie różnice poglądów w tych sprawach stały się podstawą podziału obozu socjalistycznego na dwa zasadnicze
