Przed paroma miesiącami ukazała się poważna rozprawa H. Volkmanna poświęcona zagadnieniom judykatury cesarza Augusta[1]. Ponieważ w zakresie wymiaru sprawiedliwości szczególnie jasno odbija się istotny charakter rządów[2], przeto badając strukturę ustrojową rzymskiego pryncypatu nie można pominąć spraw związanych z sądownictwem oraz wymiarem sprawiedliwości w tej epoce. Jeszcze znamienniejsze dla systemu rządów będą formy, w jakich wystąpi władza administracyjna przeciw niektórym obywatelom czyto z racji wykroczeń noszących cechy przestępstwa, czy też ze względu na ich działalność polityczną, nie odpowiadającą aktualnemu regime‘owi[3]. W wypadkach tego rodzaju aktów — o ile instancją skazującą był princeps, — musimy dokładnie rozpatrzyć uzasadnienie kompetencyj jego do takiego działania; tu jednak dotkniemy zasadniczego problematu, a mian. istoty rządów stworzonych przez Augusta.
Sprawa wystąpi dobitnie w świetle znanego przykładu podobnej akcji administracyjnej; będzie nim fakt przymusowego osiedlenia
- ↑ Zur Rechtsprechung im Prinzipat des Augustus. Historische Beiträge. Munchener Beiträge zur Papyrusforschung und antiken Rechtsgeschichte. Zeszyt 21. Monachjum 1935.
- ↑ Por. Wegner L. Institutionen des römischen Zivilprozessrechts. Monachjum 1925. Str. 250. — „Ob die Monarchie mit rauhen drönenden Tritten kommt, oder ob sie auf leisen Sohlen hereinschleicht, überall wirkt sie auf das Gerichtswesen so ein, dass der Volksgeschworene ais Vertrauensmann der Parteien verschwindet und an seine Stelle der monarchische Beamtenrichter tritt.“
- ↑ Suetonius, Augustus, 24; 27; 45; 51; 66.
Por. H. Dessau — Geschichte der römisehen Kaiserzeit. T. I. Berlin 1924, Str. 44, 46, 57.
