Strona:PL-Tadeusz Żeleński-Balzak.djvu/146

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

zany, Bank Nucingena, Córka Ewy; w r. 1839, Proboszcz wiejski, Beatrix, Sekrety księżnej de Cadignan, Małe niedole pożycia małżeńskiego; w r. 1840, Piotrusia, Król cyganerji, Muza z zaścianka; w r. 1841, Ciemna sprawa, Kawalerskie gospodarstwo, Urszula Mirouet, Fałszywa kochanka, Pamiętnik nowożeńców; w r. 1842, Pierwsze kroki, Albert Savarus, przedmowa do pierwszego zbiorowego wydania Komedji ludzkiej.
W przedmowie owej Balzac daje wybitnie przyrodniczy komentarz do swego dzieła. Biorąc za punkt wyjścia spór naukowy między Cuvierem a Geoffroy Saint-Hilaire, pisze:
„Czyż społeczeństwo nie tworzy z człowieka — zależnie od środowisk, w których rozwija się jego życie — tyluż odmiennych ludzi, ile jest odmian w zoologji? Różnice między żołnierzem, robotnikiem, urzędnikiem, adwokatem, próżniakiem, uczonym, mężem stanu, kupcem, marynarzem, poetą, nędzarzem, księdzem, są, chociaż trudniejsze do uchwycenia, równie znaczne, jak te, które różnią wzajem wilka, lwa, osła, kruka, rekina... Ale natura stworzyła dla odmian