W całości tych problemów osadzone jest centralne i kapitalne zagadnienie, które Henryk wyraża w formie pytania: utrum contingat hominem aliquid scire sine divina illustratione[1]. Czy więc człowiek poznaje samodzielnie?
Henryk pyta o poznanie w ogóle bez pomocy oświecenia boskiego. W niniejszej rozprawie zagadnienie jest zawężone do problemu, czy człowiek samodzielnie poznaje czystą prawdę, czy więc poznaje ją bez pomocy oświecenia swymi własnymi, naturalnymi władzami poznawczymi.
I dla Henryka i dla rozprawy problem samodzielności poznania ludzkiego jest centralny.
Ze strony Henryka może argumentować tę sugestię fakt, że responsio kwestii drugiej, poświęconej w pierwszym artykule Sumy właśnie problemowi samodzielności poznania ludzkiego, obejmuje cztery pełne folia recto et verso. Henryk przede wszystkim zajmuje się tym właśnie problemem. Swoje rozważania w Sumie w ogóle rozpoczyna od dość wstępnego pytania, czy człowiek cokolwiek poznaje, by w drugiej kwestii natychmiast podjąć problem samodzielności ludzkiego poznania. Czy więc człowiek poznaje bez pomocy oświecenia? Henryk prowadzi analizę bardzo konsekwentnie: jeżeli człowiek poznaje, to czy poznaje samodzielnie? Zależnie od odpowiedzi rozwiąże problem pewności i problem przedmiotu poznania.
Zagadnienie samodzielności poznania ludzkiego Henryk podejmuje w związku oczywiście z tradycją filozoficzną lub raczej w związku z aktualnymi w jego czasach prądami umysłowymi i problemami dyskusji. Włącza się w ntirt augustyński. I chociaż swoiście augustynizm ten przekształca[2], rozważa jednak trudności, z którymi sam augustynizm się rozprawiał i trudności, które augustynizm stawia jego myśleniu. Stąd więc u Henryka, łączącego arystotelizm z nauką św. Augustyna, tak bardzo w zagadnieniu poznania jest podkreślony problem oświecenia.
Problem ten jednak w rozprawie będzie rozważany tylko jako problem związany z poznawaniem czystej prawdy. Podjęty jest właśnie ze względu na sytuację w literaturze dotyczącej Henryka i ze względu na wierność treści tekstów.
- ↑ Al, fi
- ↑ [...] charakteristischer Augustinismus. J. Beumer, Die Stellung Heinrichs von Gent zum theologischen Studium der Frau, „Scholastik”, XXXII (1957) 85. C'est un augustinien qu'influence fort Aristote. J. Paulus, Henri de Gand et l'argument ontologique, „Archives d’histoire doctrinale et littéraire du moyen âge”, X—XI (1935-36) 269.
