towskiego i lęborskiego. Jest to bodaj najniegościnniejsza część pasa wybrzeżnego. Od morza, aż hen ku południowi, ciągną się szczere, nieurodzajne i w części nieuprawiane piaski, wśród których są rozsiane rzadko małe wiosczyny i niewielkie miasta. Nad morzem piaski te niewiele wystają ponad poziom wód Baltyku, i tworzą lekko sfałdowaną równinę, otaczając olbrzymie jeziora, a raczej zatoki, wypełnione wodą słodną, a na brzegach na milowych przestrzeniach zarośnięte torfem. Z jezior tych największe jest jezioro Łeba, nad którego brzegami utrzymały się do tej pory resztki „wytępionego szczepu“ „Słowińców“. Są to wła-
ściwie Kaszubi, sami też najczęściej tak się nazywają, a różnią się od innych głównie tem, że są protestantami. To też jest najważniejszy powód, dla którego Niemcy odróżniają ich od Kaszubów katolickich, mieszkających bliżej granicy zachodnio-pruskiej i w Prusach Zachodnich. W języku, o ile go zdołano zbadać, niema prawie żadnej różnicy. Siedziby tych Kaszubów protestanckich znajdują się poza granicą powiatu lęborskiego. W lęborskim i bytowskim mieszkają tylko Kaszubi katolicy, w liczbie około 10,000. Ogromna ich większość nie posiada żadnej świadomości narodowej. Trudnią się oni rolnictwem, a nad morzem także rybołówstwem. W po-
