Na 100 hektarów przypada, przy podziale na większą ilość grup:
| W obw. reg. Poznańskim |
W obw. reg. Bydgoskim |
W W. Ks. Poznańskiem | |
| Roli ornej .... | 61,3 | 57,0 | 59,6 |
| Ogrodów .... | 0,5 | 0,4 | 0,5 |
| Łąk ...... | 8,1 | 8,6 | 8,3 |
| Pastwisk .... | 4,2 | 6,5 | 5,1 |
| Lasów ..... | 21,3 | 22,2 | 21,6 |
| Wody ..... | 1,3 | 2,1 | 1,6 |
| Nieużytków ... | 0,1 | 0,2 | 0,1 |
Pod względem dobroci gleby, W. Księstwo posiada: gleby gliniastej 9,4%, mieszanej piasczysto-gliniastej 48,0%, piasczystej 33,6%, torfiastej 7,0%. Resztę, 2,0% zajmują wody i grzęzkie moczary.
Dochód czysty z hektara (Grundsteuer-Reinertrag) obliczono od ziemi ornej w obwodzie Poznańskim na 10,18, w Bydgoskim na 10,97, w całem Księstwie na 10,28 mk.; od łąk: w Poznańskim na 12,53, w Bydgoskim na 14,88, w całem Księstwie na 13,32 mk.; od lasów: w Poznańskim na 2,74, w Bydgoskim na 2,35, w całem Księstwie na 2,74 mk. Liczby te odnoszą się oczywiście do całości, a nie do pojedyńczych części kraju. Najwyżej oszacowano dochód czysty z ziemi w powiecie inowrocławskim — na 17,23 mk.; drugie miejsce zajmuje strzeliński — z 16,06 mk., trzecie rawicki — z 13,71 mk.; ostatnie wieleński z 5,87, przedostatnie międzychodzki, międzyrzecki i ostrzeszowski z 6,27 mk. od hektara. Dodamy, że przeciętny czysty dochód z 1 hektara ziemi ornej w całem państwie niemieckiem oszacowano na 17,1 mk.; z wszystkich powiatów poznańskich zatem tylko w jednym, inowrocławskim, dochód z ziemi jest większy. Tłómaczy się to oczywiście nietylko rodzajem gleby, lecz i kulturą, w której znajduje się ziemia, wreszcie i klimatem, który pozwala w niektórych częściach państwa na uprawę roślin, zapewniających dochód bez porównania większy, jak np. wina, tytoniu, chmielu. Z tych trzech roślin uprawiają w W. Ks. Poznańskiem z powodzeniem tylko chmiel na niewielkim obszarze między miastami: Grodziskiem, Wolsztynem i Zbąszyniem. Środowiskiem tego okręgu jest Nowy To-
