Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/112

i rozległych przestrzeni wodnych, nadaje krajowi szczególnego uroku dzikiej, ponurej piękności. Pięknością krajobrazu słynie zwłaszcza okolica między jeziorami Mamry i Śniardwy. Jest to tak zwana „Szwajcarya Mazurska“, odwiedzana chętnie i często przez turystów niemieckich. Nadzwyczajna obfitość jezior, łączących się ze sobą bezpośrednio, moczarów i torfowisk, utrudnia tam bardzo komunikacyę lądową i zmusza do powszechnego używania drogi wodnej. Związek między jeziorami, oddzielonemi od siebie smugą lądu, stanowią liczne kanały, przeprowadzone najczęściej łożyskami strumyków, rzadziej wprost przez moczary. Dzięki temu połączeniu, można z jezior południowych, znajdujących się w okolicach Jańsborka, dostać się wygodnie przez Śniardwy i Niegocin do jeziora Mamry. Jeziora południowo-wschodnie: Selment, Łeckie i Laśmiady nie są jeszcze ze sobą połączone. Najlepszą jednak komunikację wodną posiada część zachodnia pojezierza, dzięki wielkim i długim kanałem, które łączą jeziora, leżące w głębi kraju, ze sobą i z morzem. Punktem środkowym jest tam małe jezioro Miłomłynu (Liebesmühl). Posiada ono wygodny związek z jednej strony z jeziorem Drwęckiem, z drugiej z Jezierzycami, na północy zaś łączy się za pomocą kanałów z jeziorem Druzno, Nogatem i zatoką Fryską. Związek między wielkiemi jeziorami mazurskiemi jest, po większej części, naturalny, — kanały są tam dość liczne, ale niewielkie; między jeziorami zachodniemi a zatoką Fryską natomiast sztuczny. „Szwajcarya Mazurska“ zawdzięcza udoskonalenie swych dróg wodnych głównie piękności swoich okolic i ruchowi turystów, północno-zachodnia część pojezierza zaś — urodzajności gleby, rozwojowi rolnictwa i połączonego z niem przemysłu.
 Gleba pasma Baltyckiego należy wogólności, jak zaznaczyliśmy już wyżej, do gorszych. Zarówno na pojezierzu Pomorskiem, na całej przestrzeni od Odry do Wisły i od Baltyku do Noteci, jak i w środkowej części pojezierza Pruskiego, od zatoki Fryskiej do południowej krawędzi wzgórz i od Pregoły do górnej Drwęcy — przeważają jałowe piaski, pokryte lasami sosnowemi i nadające się (nawet nie wszędzie) tylko do uprawy owsa, żyta i kartofli, oraz mokre torfowiska, zamienione miejscami z wielkim trudem na ziemię uprawną. Po lewej stronie Wisły znajdują się grunta lepsze