Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/100

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

u Odry i Elby. Pod Toruniem dolina wystaje jeszcze na 35 metrów po nad poziom morza, pod Grudziądzem 19, pod Tczewem 5. Po za miastem Gniew (Mewe), w pobliżu starożytnej miejscowości Mątwy, Wisła rozszczepia się na dwa ramiona, z których zachodnie, po nazwą Wisły, płynie dalej ku północy, wschodnie zaś, pod nazwą Nogat zwraca się w kierunku północno-wschodnim do Malborka i wpada pod Elblągiem rozgałęzioną deltą do za zatoki Fryskiej.
Dolina Vogelsang w górach Elbląskich.
Wisła Stara lub Leniwa, w pobliżu morza, skręca dość ostrym łukiem ku zachodowi i, przepłynąwszy przez Gdańsk, wpada pod Nowym Portem (Neufahrwasser) do Zatoki Gdańskiej, przerwawszy jednak poprzednio jeszcze, przed Gdańskiem, na dwóch miejscach wązki pas niziny, oddzielający ją od Baltyku. Cała dolina, od Torunia aż do ujścia, składa się z żyznych osadów rzecznych, naniesionych w ciągu wieków przez potężny strumień. Poniżej przylądka Mątowskiego nizina rozszerza się trójkątem między ramionami Wisły i sięga po obu stronach po za nie, na wschodzie aż do jeziora Drużno (Drausensee), na zachodzie po za Mołtawę. Największa jej szerokość wynosi 50 kilometrów. Przez całą nizinę ciągną się po obu stronach rzeki olbrzymie tamy, wzniesione dla obrony urodzajnych pól, ogrodów i żyznych pastwisk przed powodziami. Wezbrane fale Wisły jednak zrywają