Strona:O ziemi i czlowicku;dziesiec odezytow. (IA oziemiiczlowicku00nale).pdf/15

dokoła swej osi. Wskutek tego obserwujemy różne fazy księżycowe, podane na (Fig. 3). Droga obiegu księżyca, Ziemi i t. p. podobna jest do obwodu jaja, a nazywa się w języku naukowym elipsą.
 Przypatrzmy się teraz częściom składowym Ziemi, materjałom z jakich się składa. Atmosfera, czyli powłoka gazowa, otaczająca dookoła Ziemię, to pierwsza jej składowa substancja, sięgająca mniej więcej 300 mil ponad Ziemią; im wyżej, tym powietrze rzadsze i chłodniejsze, aż kończy się i w przestworzach tych panuje zimno — a zamiast powietrza t. zw. eter.
 Drugą częścią składową ziemi jest „hydrosfera”, czyli powłoka wodna. Wody rozlane w oceanach zajmują 145 miljonów mil kwadratowych. Głębie oceanu sięgają do 15 tysięcy stóp.
 Trzecią powłokę ziemi stanowi „litosfera”, czyli ląd stały, ziemia, grunt. Powierzchnia stałego lądu wynosi 52 miljony mil kwadratowych. Budowa lądu stałego składa się z rozmaitych minerałów jak krzemień, kwarc, granit, glina, i t. d. i przedstawia się jak świeżo zorane pole. Pełno tam bruzd i pagórków, dolin i wybojów.
 Gdybyśmy sporządzić mogli ogromny świder, i w tym np. miejscu, gdzie stoimy, w kierunki nitki, na końcu której znajduje się ciężarek (instrument taki zowiemy pjonem) zaczęli wiercić w głąb, i wiercili stale a długo — spostrzeglibyśmy bardzo wiele ciekawych rzeczy. Przedewszystkim odkrylibyśmy, że ląd, czyli stała powłoka naszej Ziemi jest podobna do przekładańca (layer cake) tylko ma rozmaitych materjałów, ułożonych w warstwy. Zauważylibyśmy także, że im głębiej świder nasz by wchodził, tym większe spotykalibyśmy gorąco, a zatym coś przeciwnego niż obserwowaliśmy w powietrzu, gdzie im wyżej tym zimniej. Gdybyśmy mogli dostać się do ogromnie głębokich pokładów, niechybnie napotkalibyśmy na płynny ogień, a w samym środku Ziemi roztopione metale we formie gazowej.
 Wiedząc to wszystko o naszej Ziemi, co łatwo każdemu z nas sprawdzić naocznie, łatwo zrozumiemy wy-