przez niektórych racyonalistow, jest jeszcze bardziej przejęty duchem Pawłowym. Chwali w nim książę apostołów pisma swego najmilszego brata Pawła, kładąc je na równi z Pismem Św.[1].
Wspomniałem już o liście Ś. Klemensa, który jest z r. 94 mniej więcej. Chwali on obu apostołów, że pozostawili w Kościele przykład najpiękniejszy a często cytuje listy Pawłowe.
Ś. Ignacy, w r. 106 pisząc do Rzymian, nazywa obu apostołów mistrzami Rzymu: „Ja wam nie rozkazuję, jak Piotr i Paweł, oni byli apostołami, a ja jestem skazany na śmierć“. Liczne przytacza ustępy z listów Pawłowych.
Ś. Polikarp, w rok później, krótki swój, treściwy list do Filipensów przepełnił sentencyami Pawłowemi. Wynosi nadto mądrość błogosławionego i chwalebnego Pawła, który osobiście wykładał Filipensom, słowo prawdy. Ten sam Polikarp, biskup ultrakonserwatywny, jak go Renan nazywa, cytuje również często listy Piotra i Jana, ewangelie Mateusza i Łukasza, a nigdy nie wątpi o tem, że w tych pismach, tak radykalnie między sobą różniących się, według szkoły tubingskiej, jest wszędzie ta sama nauka, ten sam duch Chrystusa.
Ignacy i Polikarp są niezbitym dowodem, że kościoły w Azyi, tak nieraz przesadnie konserwatywne, a nawet rozmiłowane w niektórych praktykach żydowskich, np. w obchodzeniu Wielkanocy, nic zgoła nie wiedzą o wymyślonym przez szkolę tubingską antagonizmie między Pawłem z jednej a Piotrem i Janem z drugiej strony, z którego to antagonizmu miał niby powstać Kościół katolicki.
Zważmy także, że jeżeli w Rzymie na początku istniało silne stronnictwo ebionickie, jak utrzymuje Renan, powinniśmy przecież tam znaleźć choćby drobny ślad jakichś praktyk żydowskich. Sam jednak Renan zmuszony jest wyznać, że koło r. 140, Wielkanoc, ta główna podówczas kość niezgody pomiędzy Wschodem a Zachodem, obchodzona była w Rzymie według zachodniego kalendarza. Mogę dodać, że nie dopiero w r. 140, lecz od samego początku, bo gdy w r. 154 przybył Polikarp do Rzymu, papież Anicet mu oświadczył, że
- ↑ 2 Petr. III. 15-16.
