Strona:O początkach chrześcijaństwa.djvu/178

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Metody tej, wszystko z gruntu burzącej, użył profesor Baur, aby wytłómaczyć początki naszej religii. Nie był on protestantem wierzącym, bo z góry odrzucał sam fakt Objawienia, jakoby Chrystus Pan pewne, przedtem nieznane prawdy przekazał apostołom, a przez nich Kościołowi. Pismo według Baura, a w tem zgadza się najzupełniej ze Straussem, powinno być traktowane jak księgi świeckie, a wszelka cudowność usunięta z badań historycznych, bo najmniejszy ślad jakiegoś działania nadprzyrodzonego przerywa, tak on mniema, przyrodzony bieg przyczyn i skutków, a uniemożebnia historyę, która powinna tłómaczyć fakta przez naturalne przyczyny. Że zaś fakt każdy koniecznie być musi owocem dwóch kontradykcyj, historya chrześcijaństwa nie mogła się zacząć od zgody i harmonii, lecz od głębokich różnic zasadniczych i namiętnych walk. To „odkrycie inaugurujące nową erę“ (epochemachende Entdeckung), jak niegdyś szumnie mówiono, było dla Baura i jego szkoły przewodnią myślą we wszystkich badaniach, nieomylną normą w sądzeniu faktów i dokumentów. Dwa przeciwne sobie prądy duchowe, konserwatywny i liberalny, podobno walczyły przez dwa

    i germańską, z których trzecia jest syntezą dwóch poprzednich. W świecie wschodnim Chiny i Indye maja się do siebie, jak teza i antyteza, syntezą ich jest Persya. W trzeciej chwili dziejowej, tak znanej giermańską, znowu tezą jest monarchia uniwersalna Karola W. i teokracya; antytezą powstanie narodów nowożytnych i walka z Kościołem; syntezą będzie nowe połączenie narodów w całość oraz ubóstwienie i kult państwa.
    Profesor mój Braniss dzielił historyę filozofii na trzy epoki: grecką, średniowieczną i nowożytną, a każdą znowu na trzy niniejsze działy. Przekonany, że tego nie dosyć, dzielił każdy z tych peryodów mniejszych znowu na trzy chwile. I tak w drugim peryodzie filozofii greckiej, jest pierwszą chwilą Anaxagoras, drugą Demokryt, a trzecią Sofiści. Ci oczywiście łącza w jeden zgodny rezultat sprzeczności dwóch pierwszych chwil itd.
    August Cieszkowski ogłosił w „Bibliotece Warszawskiej“ z r. 1842 rozprawę o filozofii jońskiej, w której tezą jest Tales, antytezą Anaxymander, syntezą Anaxymenes. To trzypolowe gospodarstwo, przyczyniło się głównie do zdyskredytowania heglowskiej spekulacyi.