w swej „Historyi umysłowego rozwoju Europy“ (History of the intellectual developement of Europe) obudził niemałe zdziwienie swą hypotezą, że chrześcijaństwo miało zrazu trzy zgoła odmienne kształty: hebrajski, gnostyczny i afrykański. Z czasem dwa pierwsze rodzaje wyginęły, a pozostał trzeci, który złożony z filozofii platońskiej i egipskiego bałwochwalstwa, dotąd podobno panuje w naszym Kościele[1]. Później Draper hypotezę swoją obszerniej jeszcze wyłożył w dziele: Les conflits de la science et de la religion. Paris, 1875 — pouczając nas, jak Helena, matka Konstantyna W. wraz z fraucymerem swoim dokonała wielkiego sojuszu między wiarą chrześcijańską a pogaństwem; jak każdy kraj dostarczył części z swoich dawnych zabobonów; jak Egipt, najbardziej wpływowa z rzymskich prowincyj, dała nam Trójcę świętą a Izydę z młodym Horusem, przekształcono w Matkę Boską z Dzieciątkiem Jezus, jak nareszcie na soborze powszechnym w Efezie (r. 431) Egipcjanie przez intrygi Cyrylla, patryarchy, odnieśli kompletne zwycięstwo. Mówiąc o radości Efezyjczyków z ogłoszenia przez Kościół Najświętszej Panny Matką Boską, autor woła z emfazą: „C'était le vieil homme qui reparaissait. Leurs ancêtres en eussent fait de même pour Diane“[2].
Trudno te wywody nowojorskiego profesora uważać za co innego, jak za humbug historyczny, a jeżeli chemię i fizyologię (są to podobno jego nauki fachowe) tak traktuje, jak zwykł traktować historyę, to nie można mieć dosyć współczucia dla jego biednych słuchaczy. Gdyby był przeczytał choć Rossiego: Imagines selectae deiparae Virginis (Rome 1863), lub artykuł Vierge w klasycznym: Dictionnaire des antiquités chrétiennes par Martigny, byłby się dowiedział, że wizerunki Matki Boskiej w katakumbach są niesłychanie starsze od soboru efezkiego, bo sięgają nawet początków drugiego stulecia. Co zaś do mniemanego synkretyzmu wiar pogańskich z chrześcijańską którego owocem
