Przejdź do zawartości

Strona:Maria Rodziewiczówna-Dewajtis (1911).djvu/15

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.



I.

Słońce zachodziło za gaj dębowy, wtulony w widły Dubissy[1] i Ejni[2], w starym cichym kraju świętych dębów, węży i bursztynu.
Za chmurę siwą się kryło, ostatnią wiązką złotych blasków żegnając stary żmujdzki[3] zaścianek[4] szlachecki, do brzegu potoku przyparty i otulony seciną lip niebotycznych, wiśni i jarzębiny.
Był to sobotni wieczór, rozkoszny dla pracowitego ludu i dobytku.

Z pól ściągały na nocleg starodawne sochy, robocze woły, wozy drabiniaste i niewielkie, żwawe koniki; schodzili się smukli młodzieńcy z kosami na ramieniu, smagłe, złotowłose dziewczęta ze śpiewką na ustach, dziatwa zapędzająca pod strzechy stada bydła i owiec.

  1. Dubissa — prawy dopływ Niemna, wypływa z jeziora Rajsgie w powiecie szawelskim, w gub. kowieńskiej.
  2. Ejnia — rzeczka, dopływ Dubissy.
  3. Żmudź (lepiej Żmujdż, po łacinie Samogitia) — dawna prowincya Rzeczpospolitej Polskiej, obejmująca część dzisiejszej guberni kowieńskiej w granicach powiatów: szawelskiego, rosieńskiego i telszewskiego, oraz zachodniej części powiatu kowieńskiego, część gubernii suwalskiej (pomiędzy Niemnem a granicą pruską), oraz pas nad Bałtykiem w okolicach Połągi, między ujściem rzeki Aa a granicą pruską. Kraj ten zamieszkuje ludność, pokrewna pochodzeniem z Litwinami. Żmujdzini nazywają siebie samych Żemajtis, a kraj swój — Żiemiajczej, lub Żiemajczis (od ziemaj — nizko), co znaczy: »kraj nizinny«, w przeciwieństwie do wyżej położonej Litwy, którą nazywają Aukstate (od: auksztas — wysoki).
  4. Zaścianek — wieś, zamieszkana przez drobną, szaraczkową szlachtę, często należącą do jednego rodu.