Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/301

zawsze pracujących gorliwie tychsamych ludzi, którzy wypełniać służbę społeczną do ostatniéj chwili mają sobie za święty obowiązek; inni, jakkolwiek mogliby pracować, to jednakże po kilko- lub kilkonastoletniéj służbie usuwają od niéj ręce w tém mniemaniu, iż już dopełnili swego obowiązku, a zapominają o tém, że dług dla kraju taksamo, jak dla rodziny, wypłaca się do saméj śmierci; ale prócz tych na setki można liczyć ludzi, dla których sprawa społeczna całkiém jest obojętną; a co jeszcze gorsza, to jest to, że nie przyspasabiają się ludzie młodzi do zastąpienia starszych, i z ubytkiem jednego weterana szczerba w szeregach ludzi pracy jest widoczną. Jeżeli społeczeństwo dzisiaj dość wcześnie nie pomyśli o rozbudzeniu w masie narodu ducha obywatelskiego i pracy, to z każdém pokoleniem duch ten słabnąć będzie, aż ostatecznie zgaśnie i zostanie masa, z któréj nasi przeciwnicy wyrobią Moskali lub Niemców. Nie kilkunastu lub kilkudziesięciu ludziom pracować na wszystkich, ale wszyscy razem i każdy sam za siebie pracować i około dobra powszechnego chodzić powinien, a w takich tylko warunkach rozwój społeczny może być regularny i bytowi trwałe zapewnić podstawy. Pojęcie obowiązkowości powinno do tego być posunięte stopnia, ażeby nikt bez uczucia w swém sumieniu dla siebie-samego niezadowolenia i osobistego poniżenia wymawiać się od obowiązków nie był w stanie. Daléj zadaniem organizacyi ma być prostowanie krzywych pojęć i wyobrażeń pod względem narodowym i społecznym, rugowanie starych, zakorzenionych błędów, które, zawsze reakcyjnie występując, wszelką reformę niemożliwą czynią. Nareszcie baczność i czynność na wszystkie strony, aby prawa nasze narodowe nie były uszczuplane, aby postawa narodowa imponowała przeciwnikom umiejętną pracą i pełną spokoju i godności wartością wewnętrzną.