Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/869

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

tęgi, to s. naiwności; s. marzeń = życzenie, pragnienie czegoś trudnego do osiągnięcia; przen., ucieczka, obrona, ochrona; ozdoba, zaszczyt; odrostek kostny łopatki, łączący ś. z obojczykiem; u ptaków: środek grzbietu, dziobu, wyższej części szczęki od nasady aż do końca; s. płuca = wierzchołek; s. choroby = największe natężenie choroby; mierzyć, sypać, nasypywać ze s-em = z czubem.

Szczytnica, roślina z rodziny szczytnicowatych, nastrosz.

Szczytnie, przysł., wzniośle, górnie, wspaniale.

Szczytnik, mężczyzna, wyrabiający a. sprzedający szczyty: tarcze, puklerznik; żołnierz, uzbrojony w szczyt.

Szczytność, charakter tego, co jest szczytne, wzniosłość, górność.

Szczytny, unoszący ś. ku szczytom, podniosły, wzniosły, górny, zaszczytny, chlubny, wspaniały.

Szczytonosz, żołnierz, uzbrojony w szczyt.

Szczytowy, odnoszący do szczytu; s-a ściana = wyprowadzona do samego szczytu budynku.

Szedzić, Szędzić, Szadzić, okrywać szadzią, szronem, oszraniać; czynić siwym, okrywać siwizną.

Szedzieć, stawać ś. siwym, siwieć.

Szedziwość, siwe włosy, siwizna; przen., wiek stary, sędziwość.

Szedziwy, Szędziwyp. Sędziwy.

Szedzizna, Sędzielizna, Sędział, sadź, szron; przen., siwizna.

Szef, fr., zwierzchnik, naczelnik, przełożony, pryncypał; dowódca; s. pułku, s. regimentu = tytuł honorowy, dawany osobom z rodzin panujących a. zasłużonym dygnitarzom wojskowym, przyczym pułk otrzymuje nazwisko swego szefa

Szefelin, szpada długa i cienka.

Szefostwo, fr., zwierzchnictwo, naczelnictwo, dowództwo.

Szefówna, córka szefa.

Szeik, arab., naczelnik plemienia arabskiego; Sz. ul-Islam, głowa wiernych w Turcji, najwyższy duchowny mahometański, mufti.

Szejdować, nm., oddzielać srebro a. złoto od innych metali.

Szejdwaser, kwas saletrowy, selwaser.

Szejne-Katarynka p. Katarynka.

Szejtan, hebr., szatan.

Szelak, roślina z rodziny motylkowatych, drzewo, rosnące w Indjach Wschodnich, szelakowe drzewo (fig); żywica tego drzewa, a także innych drzew i krzewów azjatyckich, gumilaka.

Szeląg, nm., pieniądz dawny polski, w różnych czasach był różnej wartości; r. 1368 był = 12 groszom polskim; r. 1451 = 11 gr. polsk.; r. 1598 = 3 gr. polsk.; r. 1620 = 1½ gr.; 1650 = 1 gr.; potym = ½ gr.; w końcu ⅓ gr.; = 1/6 kop.; przen., najmniejszy pieniądz, najmniejsza wartość; nie mam, nie dam ani s-a = ani grosza; co do s-ga = wszystko, do ostatniego grosza; nie wart złamanego s-a = nic nie wart; i po s-u wiele ś. uzbiera = z drobnych oszczędności składają ś. znaczne sumy; zgrałem ś. do s-a = przegrałem wszystko, co miałem przy sobie a. cały majątek; znają go, jak zły s. = znają go na wskroś, ma złą opinję; nie ma za s. rozumu = zupełnie głupi.

Szelągowy, nm., odnoszący ś. do szeląga, kosztujący szeląg.

Szelążek, nm., zdr. od Szeląg.

Szelążkowaty, nm., podobny z kształtu do szelążka.