przeciwnej stronie: mieszka p. drogę, p. sień; 5) omijanie czego: p. dzień = co trzeci dzień, p. rok = co trzeci rok; 6) przyczynę, powód: czynić co p. bojaźń, p. szacunek dla kogo, p. nienawiść; to wszystko p. ciebie = z twojego powodu; p. się, sam p. się = niezależnie od innych, sam w sobie; 7) narzędzie pracy, wykonawcę: posyłać list p. posłańca, ułatwiać co p. posłów, rozmówić ś. p. telefon; 8) w imię czyje: p. Boga żywego!; 9) przy stronie biernej czasowników oznacza osobę działającą: syn jest kochany p. ojca, Rzym był zburzo- p. Germanów, „Dziady” były napisane p. Mickiewicza.
Przezabawny, bardzo zabawny.
Przezacny, niezmiernie zacny.
Przezbytkować, strwonić na zbytkach, przehulać
Przezdrowie, spełnienie kielicha za czyje zdrowie, toast.
Przezeń, przez niego.
Przezgłoskować, przesylabizować.
Przezielenić, zbytnio uzielenić.
Przezierać, dok. Przejrzeć; patrzeć przez co, przenikać wzrokiem; przeglądać, przebiegać oczami; odzyskiwać wzrok; ukazywać ś. z pod czego, przeglądać; p. ś., przeglądać ś. w czym.
Przezierki, zwiady, wywiady, prześpiegi; okulary.
Przeziernik, szczelina w narzędziach optycznych i mierniczych, służąca do oznaczania kierunków; celownica, celownik — p. Djoptra.
Przeziew, przechodzenie gazów przez pory ciała, perspiracja.
Przeziewniki, otworki w skórze, służące do przeziewu.
Przeziębić, nabawić przeziębienia; p. ś., nabawić ś. choroby przez nagłe ochłodzenie ciała, zaziębić ś.
Przeziębienie, choroba z powodu nagłego ochłodzenia ciała, zaziębienie.
Przeziębnąć, zupełnie zziębnąć.
Przezimować, przebyć gdzie, przemieszkać podczas zimy; pozostawać w stanie świeżości podczas zimy, nie zniszczyć ś. przez zimę; przechować, przekarmić, przeżywić przez zimę.
Przezłacać, dok. Przezłocić; przemieniać w złoto, złotym czynić; na nowo złocić.
Przezłocić — p. Przezłacać.
Przezmian — p. Bezmian.
Przeznaczać, dok. Przeznaczyć; z góry oznaczać, określać, osądzać, naprzód obierać, wyznaczać do jakiego celu, do jakiego zawodu: p. pieniądze na jaki wydatek, syna do jakiego zawodu; niewiadomo, co nam p-one = co nas czeka w przyszłości; co komu p-e, to go nie minie = nie ujdzie nikt swego losu; śmierć i żona od Boga p-a = nikt ich nie uniknie; nie p-e mu było tego widzieć = los mu nie pozwolił, nie było mu sądzone; obracać na co, rozporządzać, oddawać, ofiarowywać, poświęcić: p. majątek na cele narodowe; znaczyć w inny sposób, powtórnie znaczyć: p. bieliznę.
Przeznaczenie, dokonana czynność przeznaczania, rozporządzanie; los, dola, przeznaczona każdemu od Boga, przejrzenie Boskie, zrządzenie Boskie; przyszłość nieunikniona, nieuchronna, fatum, fatalność; cel życia człowieka, posłannictwo, powołanie; cel, użytek jakiej rzeczy.
Przeznaczyć — p. nied. Przeznaczać.
Przeznać, z góry, dość wcześnie poznać; z gruntu, dokładnie, nawskroś poznać, przewidzieć.
Przeznamionować, przepostaciować, przekształcić.
Przezorność, przewidywanie przyszłości, myśl o niej, opatrzność, oględność; ostrożność, baczność na czas przyszły = zapobieg-
Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/413
Ta strona została przepisana.
