Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/334

 Prócie, czynność prócia — p. Próć.

 Prócz, przyim., oprócz, wyjąwszy, krom, okrom, z wyjątkiem, ponad kogo, ponad co, poza kim, poza czym; p. tego = jeszcze, nadto, a w dodatku.

 Próć, rozcinać nici, któremi co jest zeszyte, rozprówać, rozpuszczać; rozparać, wyparać, rozdzierać, rozcinać, rozrywać wzdłuż, ćwiertować, rznąć, krajać, szarpać, nurtować: trucizna p-je wnętrzności; każdy swoją a. swoje porze = każdy myśli o swojej sprawie, nie dbając o innych; jeden szyje, drugi porze = jeden robi coś, inny psuje, każdy robi co innego; p. ziemię = kopać, żłobić; p. ziemię pługiem = orać; p. ś., rozdzielać ś. na szwie wskutek rozluźnienia ś. a. zepsucia nici łączącej, rozprówać ś., rozdzierać ś., rozrywać ś., rozpadać ś.; przedzierając ś., torować sobie drogę; wić ś., rozpierać ś.; po szwie ś. porze = udaje ś., powodzi ś.

 Próg, dolna poprzeczna wystająca ku górze belka a. płyta kamienna w futrynie drzwiowej, do której dołem przywierają drzwi: stać w p-u drzwi, nie ruszyć ś. za p., przestąpić p.; przen., dom, pomieszkanie, ognisko rodzinne; oparcie, podstawa, podwalina, spód, podpora; podkład pod szyny na torze kolejowym; ława piaszczysta; p-gi w rzece — p. Poroh; podwyższenie poprzeczne na drogach bitych, mających większy spadek; przen., wstęp, początek; na p-gu wiedzy = na drodze do wiedzy; p-i domowe, ojczyste = dom rodzinny, strony ojczyste, ojczyzna; pańskie p-i = dom magnacki, życie dworskie; p-i apostolskie, p-i święte = Rzym; za wysokie p-i na moje nogi = za wielki pan, abym u niego mógł bywać, za wielkie towarzystwo, abym z nim mógł obcować, za wielki projekt, abym mógł go urzeczywistnić.

 Prószny, odnoszący ś. do prochu, podobny do prochu.

 Prószyć, prochem posypywać, okrywać; p. a. p. ś., spadać drobniutkiemi cząstkami, sypać ś. nakształt prochu: śnieg p-y.

 Prószyna, Prószynka, maleńka cząsteczka, proszek, odrobina, okruch, ździebło, atom.

 Prószysty, obfitujący w pył, proch, próchno.

 Próżen — p. Próżny.

 Próżnia, miejsce, gdzie nic niema, przestrzeń, niczym nie zapełniona, czczość, luka; p. w sercu = pustka; p. barometryczna a. p. Torricellego = przestrzeń próżna, tworząca ś., gdy rurkę, napełnioną jakim płynem, odwrócimy otworem na dół i pogrążymy w naczyniu z tymże płynem, zwłaszcza przestrzeń próżna nad słupem rtęci w barometrze.

 Próżniacki — p. Próżniaczy.

 Próżniactwo, życie bezczynne, próżnowanie, lenistwo, niechęć do pracy; zbior., ludzie próżnujący, próżniacy.

 Próżniaczeć, stawać ś. próżniakiem, tracić chęć do pracy, leniwieć.

 Próżniaczka, próżnowanie, próżniactwo; kobieta leniwa, lubiąca próżnować.

 Próżniaczo, przysł., próżnując, jak próżniak.

 Próżniaczy, Próżniacki, próżnujący, gnuśny, leniwy, nie lubiący pracy, nieroboczy; pędzony w próżniactwie: p-e życie.

 Próżniaczyć, próżniakiem kogo czynić, rozleniwiać, przyzwyczajać do życia bezczynnego; p. a. p. ś., nic nie robić, próżnować, pędzić życie bezczynne, gnuśne.

 Próżniaczyna, nędzny, pogardy godny próżniak.