Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/317

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Probierny, Probierski, nm.p. Probierczy.

Probierstwo, nm., sztuka oznaczania prób metalów szlachetnych.

Probierz, nm., kryterjum — p. Próbierz.

Problemat, gr., zadanie, zagadnienie do rozwiązania.

Problematyczny, gr., zagadkowy, wątpliwy, niepewny.

Probostwo, łć., obowiązek, godność proboszcza; mieszkanie proboszcza.

Proboszcz, łć., członek kapituły katedralnej, mający pod juryzdykcją swoją mansjonarzów; ksiądz przełożony nad parafją — p. Pleban.

Proboszczostwo, łć.p. Probostwo.

Probowaćp. Próbować.

Probój, pręcik żelazny, z obu końców zaostrzony i zgięty w kształcie litery U, rodzaj skobla do przymocowywania łańcucha u drzwi, do zamykania kłódki itp.

Probówkap. Epruwetka.

Proca, narzędzie ręczne. do wyrzucania pocisków, niegdyś używane (fig.); skoczyć, wylecieć jak z p-y = bardzo szybko, nagle; odpowiedzieć jak z p-y = bez namysłu, prosto z mostu.

Procarz, Procownik, ten, co wyrzuca z procy pociski, żołnierz, uzbrojony procą.

Procedencja, łć., pochodzenie, rodowód.

Proceder, łć., postępowanie, sposób do życia, zajęcie, rzemiosło, fach.

Procederowy podatek = podatek od procederu.

Procederzysta, łć., zajmujący ś. jakim przemysłem lub prowadzący handel.

Procedura, łć., przepisane postępowanie w prowadzeniu spraw sądowych: p. cywilna, p. karna.

Proceduralny, Procedurowy, łć., przym. od Procedura.

Procencik, zdr. od Procent.

Proceniczna gr. formacja, formacja kredowa w gieologji.

Procent, łć., ilość części, przypadająca na każde sto części danej całości; odsetek, wyrażony znakiem %; dochód lub zysk, otrzymany od włożonego w przedsiębiorstwo kapitału; wynagrodzenie za kapitał, wypożyczony na czas pewien.

Procentować, łć., przynosić zysk, dochód.

Procentowicz, łć., żyjący z procentu, lichwiarz.

Procentowość, łć., stopa procentowa, ilość czego w stosunku do całości, do sta.

Procentowy, łć., przym. od Procent; p-a stopa = procent, oznaczany w stosunku od stu jednostek kapitału zwykle za przeciąg jednego roku.

Proces, łć., postępowy rozwój stanów kolejnych, przez które przechodzi dane ciało; szereg zmian kolejnych, będących z sobą w przyczynowym związku, którym podlega dane ciało; szereg następujących po sobie reakcji chemicznych, zachodzących wśród jednych i tych samych substancji, tworzących jedną całość; spór, toczony między dwiema stronami wobec władz wymierzających sprawiedliwość, ciąg sprawy sądowej, a także całe postępowanie sądowe w danej sprawie; sprawa, przebieg.

Procesja, łć., uroczysty pochód duchowieństwa i ludu z krzyżem, chorągwiami i obrazami św. przy towarzyszeniu chóralnego śpiewa i dźwięku dzwonów; przen., iron., długi szereg interesantów albo gości.

Procesjonalnie, łć., przysł. od Procesja; w procesji, z procesją.