Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/28

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Pantograf, gr., przyrząd do kopjowania rysunków w dowolnej skali, t. j do mechanicznego zmniejszania ich lub powiększania (fig.).

Pantometr, gr., przyrząd gieodetyczny do mierzenia kątów oraz długości i wysokości poziomych i pionowych.

Pantomima a. Pantomina, gr., przedstawienie sceniczne bez słów, czyniące akcję zrozumiałą za pomocą wyrazu twarzy, ruchów i giestów aktorów.

Pantomimika, gr., sztuka przedstawiania pantomin, wyrażania ś. za pomocą pantomin.

Pantomorficzny, gr., zdolny przyjmować wszelkie postaci, nie mając żadnej swoistej; całokształtny.

Pantoplastyka, gr., sztuka powiększania i zmniejszania modeli plastycznych.

Panujący, najwyższy władca w kraju: cesarz, król; dom p-y = rodzina monarchy, dynastja; o rzeczach: górujący, mający przewagę nad innemi, często zdarzający ś., powszechny: gust p.; religja p-a = państwowa, rządowa.

Panuńcia, pieszcz., od Pani a. od Panna.

Panurg, gr., człowiek przebiegły, chytry, filut.

Panwia, nm.p. Panew.

Panzofia, gr., wszechwiedza.

Panzootja, gr., ogólny pomorek na bydło.

Pański, odnoszący ś. do Boga, do Chrystusa, Boski (imię P-e); Modlitwa P-a = Ojcze Nasz; Wieczerza P-a = ostatnia wieczerza Chrystusa z apostołami; dom p. = kościół; Anioł p. = Pozdrowienie Anielskie; roku P-ego 1914 = od Narodzenia Chrystusa; odnoszący ś. do monarchy, króla, cesarza, zwierzchniczy; odnoszący ś. do wielkiego pana, należący do magnata; arystokratyczny, wytworny, wykwintny; odnoszący ś. do pana wogóle, stanowiący własność pana; łaska p-a na pstrym koniu jeździ = jest zmienna; p-e oko konia tuczy = osobisty dozór nad pracownikami daje najlepsze wyniki; po p-u, z p-a, przysł., jak panowie, w sposób właściwy wielkim panom, bogato, okazale, w sposób wykwintny; z p-a = jak pan.

Pańskie (-go), grunty dworskie, pańszczyzna: praca zarobkowa we dworze; na p. chodzić = na robotę do dworu: robić, jak na p-im = niechętnie, opieszale.

Pańskość, pański stan, arystokratyczność, butność; ton pański, obejście ś. pańskie, dystynkcja.

Państewko, małe państwo.

Państwo, wogóle cały kraj, mający jeden rząd; kraj podległy panu, monarsze, królestwo, mocarstwo, monarchja; pańskość, arystokratyczność, buta pańska; bogactwo, zamożność; zbior., pan z panią; towarzystwo, złożone z osób obojga płci; wszyscy obecni.

Państwowiec, krańcowy zwolennik państwowości, t. j. stawiający interesy państwa ponad interesy społeczeństwa, rządowiec, lojalista.

Państwowość, zasada mocnej i spójnej organizacji państwowej.

Państwowy, tyczący ś. państwa; krajowy, narodowy, rządowy.

Państwoznawczy, odnoszący ś. do znajomości państwa albo państwowości.

Pańszczyzna, robota obowiązkowa kmieci dla właściciela majątku za zajmowane grunty; przen., przykra, nieznośna powinność, do której wykonania nie mamy chę-