Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/111

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Płaskowklęsły, mający powierzchnię z jednej strony płaską, a z drugiej wklęsłą.

Płaskowypukły, mający z jednej strony powierzchnię płaską, z drugiej wypukłą.

Płaskowzgórze, Płaskowyż, Płaskowyże, równina wysoko położona.

Płaskówka, motyl z rodzaju mólowców.

Płaskur, płaski kawałek czego, płaska warstwa.

Płasta, roślina z rodziny opuncjowatych.

Płaszcz, szerokie i długie odzienie wierzchnie z rękawami lub bez rękawów, z peleryną, osłaniające całą postać, opończa; p. królewski, arcybiskupi = kapa, pluwjał; nosić p. na dwuch ramionach = dwom panom służyć, być dwulicowym, obłudnym; uciec ś. pod czyjś p. = udać ś. pod czyją opiekę; pokrywka, pozór; w myśl., opierzenie ptaka.

Płaszczenica, płachta lniana, z odmalowanem ciałem Zbawiciela, używana w ceremoniach kościelnych obrządku wschodniego, podczas obchodu pamiątki męki i zmartwychwstania Chryst. Pana.

Płaszczenie, nadawanie czemu płaskiego kształtu, gniecenie; p. ś., stawanie ś. płaskim; przen., uniżanie ś. przed kim, pochlebianie, poniżanie swojej godności.

Płaszczka, ryba chrząstkowata, poprzecznousta, z ciałem płaskim, szerokim (fig.).

Płaszczyć, robić co płaskim, nadawać kształt płaski przez zgniatanie, zaklepywanie, wałkowanie i t. p.; przen., poniżać, uniżać, przywodzić do płaszczenia ś., upadlać; p. ś., robić ś., stawać ś. płaskim, przybierać kształt płaski; przypadać do ziemi, chylić ś. ku ziemi, przysiadać, przykucać; przen., uniżać ś., poniżać ś., upadlać ś. przed kimś mocniejszym dla zyskania sobie jego przychylności, łaski.

Płaszczyk, mały płaszcz, płaszcz kobiecy, dziecięcy; służyć za p. komu = osłaniać czyjeś występki swą powagą, swym wpływem, służyć za parawan; pod p-iem = pod pozorem, pretekstem.

Płaszczyzna, miejsce rozległe, równe i płaskie, równina, powierzchnia; w mat., powierzchnia, mająca tę własność, że jeżeli dwa jakiebądź jej punkty połączymy linją prostą, to wszystkie punkty tej linji będą leżały na tej powierzchni; w fiz., p. wahań = płaszczyzna, w której dokonywa ś. kołysanie wahadła zegarowego; p. pochyła = równia pochyła.

Płat, kawał czego szeroki i płaski: p. ziemi, p. tkaniny, p. skóry.

Płatacz, ten co płata, rozcina; przen., rębacz.

Płatać, dok. Płatnąć; wzdłuż rozcinać, robić cięcia, szczepać, rozszczepiać, ciąć na kawały, ćwiartować, rozbierać na części; p. wołu, wieprza = rozrąbywać na sztuki; p. rybę = rznąć ją i sprawiać; wyrządzać komu co, wyprawiać: p. figle, psoty.

Płatek, mały kawałek jakiej tkaniny, płótna, sukna; szmatka, gałganek, skrawek, okrojek, okrawek; listek, warstewka czego; p. złota malarskiego; kłaczek: p. śniegu (fig.); łatka, plamka odmiennej maści na czole u koni; p. ucha = dolna część ucha zewnętrznego, zwieszająca ś. ku dołowi; p. u kwiatu = jedna z części korony; p-i w oczach, przed oczami = plamki ciemne, które oko chore widzi ciągle przed sobą; jak z p-a wywinął = elegancko jest