Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/809

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Nabiał, mleko i wszelkie produkty mleczne (śmietana, śmietanka, mleko kwaśne, sery, masło i t. d.).

Nabić, forma nied. Nabijać; n. co na co, nasadzić, oprawić w co (n. obręcz na ceber); powlec, wysłać co czym (n. krzepło skórą); napełnić, napchać, napakować (n. trzos złotem; n. fuzję, armatę = włożyć nabój; ładunek w lufę); w kościele, jak nabito = pełno; nawbijać, ponabijać (n. gwoździe w ścianę); wiele pozabijać, pomordować (n. zwierzyny); natłuc, narozbijać; wybić, wytłuc kogo; uderzeniem uszkodzić (n. guza sobie na czole); nadsztukować (n. obcasy); przen., nabić komu uszy, głowę = nakłaść mu w głowę, nagadać; n. ś., zmęczyć ś. biciem, zabijaniem.

Nabiec, forma nied. Nabiegać, wpaść pędem na kogo, na co; najść na kogo, napaść niespodzianie, uderzyć na kogo znienacka; nabrzmieć, nabrać, napełnić ś., napłynąć (oczy krwią nabiegły, łzy mu do oczu nabiegły).

Nabieg, napad, najście, napaść; nadbieżenie, przyskoczenie, rychłe przybycie, napływ krwi do jakiego miejsca ciała.

Nabiegać, forma nied. od Nabiec; przepełniać ś. krwią (guz nabiegł); n. ś., zmęczyć ś. bieganiem.

Nabiegły, wezbrany, nabrzmiały, okryty jaką warstewką.

Nabierać, forma nied. od Nabrać.

Nabijany, Nabity, czym = upiększony nabijanemi z wierzchu ozdobami (zbroja złotem n-a, pas n.).

Nabiodrki (-ów), część zbroi, okrywająca biodra.

Nabity, umocowany po wierzchu czego; natłoczony, naładowany (teatr n.); opatrzony ładunkami (bron n-a); gęsty, ścisły, dychtowny (drzewo, płótno n-e).

Nabłonek, warstwa komórek, pokrywająca błony śluzowe, przybłonek (fig.).

Nabożeństwo, służba Boża w kościele, określony rytuałem obrządek kościelny; pobożność, bogobojność; przen., przekonanie, skłonność, sympatja (nie mam do tego n-a = nie lubię tego); człowiek dziwnego n-a = dziwak, ekscentryk; modlitewnik, książka do nabożeństwa.

Nabożniś (forma ż. Nabożnisia), człowiek obłudnie pobożny; przesadnie nabożny, świętoszek.

Nabożność, pobożność, bogobojność, nabożeństwo.

Nabożny, chodzący często do kościoła, modlący ś. gorliwie, wypełniający przepisy swej religji, pobożny, bogobojny; do nabożeństwa służący; pobudzający do pobożności (książka, pieśń n-a).

Nabój, proch i kula a. proch i śrut użyte do nabicia broni palnej, ładunek (n. ostry = z kulą, n. ślepy = bez kuli, z samym prochem) (fig.).

Nabrać, forma nied. Nabierać; wziąć, ile trzeba, zaopatrzyć się w co, nagromadzić sobie czego; nazbierać, naprzyjmować, nasiąknąć czym (bibuła n-ła w siebie atramentu); nabyć, dostać, osiągnąć (n-ł odwagi, ciała, cery); nabrać, wezbrać, napłynąć czym (piersi n-ły pokarmem, wrzód n-ł); zaczerpnąć (n. wody); o towarach łokciowych) kupić, ile trzeba (n-ła perkalu na suknię); żart., oszukać, odrwić kogo, wyzyskać kogo; n. ś., wziąć sobie dowoli; n-ło ś. = nagromadziło, napłynęło (n-ło ś. ludzi w kościele, n-ło mu ś. wody w uszy); dać ś. oszukać; wyrobić w sobie co (n. przekonania).