Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/398

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Gramatyk, gr., nauczyciel gramatyki, biegle posiadający gramatykę.

Gramatyka, gr., nauka poprawnego mówienia i pisania; książka zawierająca w sobie wykład prawideł gramatycznych; druga klasa w dawnych szkołach, następująca po infimie; g., w muz., początki teorji muzyki, jako wstęp do harmonji, kompozycji i instrumentacji.

Gramatyt, gr., lub Tremolit a. Kalamit, w min., biała, szara a. jasno-zielona odmiana amfibolu.

Graminologja, gr., opisanie traw.

Gramofon, gr., — p. Fonograf.

Gramolić ś., dostawać ś. z trudnością na miejsca wyższe, z wysiłkiem wspinać ś., wdrapywać ś., leźć; dążyć do czego z wysiłkiem, guzdrać ś.. grzebać ś., telepać ś., dążyć, marudzić, bałamucić.

Gramoła, ten, co się gramoli, guzdrała, maruder, opóźniający ś.

Gran, łć., jednostka wagi aptekarskiej = 1/28 skrupuła; jednostka wagi złota i srebra.

Grana, łć., blp. pięć czerwonych gałek, umieszczonych w kształcie krzyża na świecy zw. paschałem, jako symbol pięciu ran Zbawiciela.

Granacik, Granatek, łć., mały granat, paciorek wyrobiony z minerału granat.

Granat, łć., minerał z grupy krzemianów o składzie chemicznym rozmaitym, w ładnych odmianach, używany do wyrobów jubilerskich; owoc granatowca, odmiana jabłoni (fig.); kolor granatowy (ciemno-niebieski); pocisk ręczny lub działowy, wypełniony materjałem wybuchowym, po uderzeniu pękający (fig.).

Granatek, łć., szałwja łąkowa, nazwa ludowa grzyba siniak.

Granatnica, Granatjerka, łć., ładownica do granatów ręcznych.

Granatnik, łć., rodzaj działa polowego do wyrzucania granatów; robiący granaty.

Granatny, łć., przym. od Granat.

Granatoeder, gr., dwunastościan rombowy, jedna z postaci krystalicznych układu równoosiowego, zamknięta 12 rombami.

Granatowieć, łć., drzewo z rodziny mirtowatych o owocach jadalnych — p. Granat.

Granatowy, łć., przym. od Granat; z g-u zrobiony; g. kolor = kolor granatu, z odcieniem niebieskim, koloru indygo.

Grand, hiszp., magnat hiszpański wysokiego rodu.

Granda, fr., żart., zabawa, uciecha; gruby interes, wielka zbrodnia, rozbój; gromada, kupa; na g-ę = na wielką skalę, na dobre, gwałtownie; brać na g-ę = oszukać; pożyczyć na g-ę = nie oddać; zjeść na g-ę = zjeść, nie zapłacić.

Grandeca, Grandezza, wł., ród znakomity, dostojność granda.

Grandesa, fr., wielka, znakomita, bogata dama.

Grandilokwencja, łć., wielkie obietnice, własna chwalba.

Grandioso, wł., wzniosie, wspaniale.

Grandziarz, Grandus, fr., łobuz, oszust, szalbierz, naciągacz, rabuś.

Grangarda, Grandgarda, fr., polowy posterunek wojenny w sile 80 do 100 ludzi, ustawiony w punktach strategicznych.

Graniastosłup, bryła gieometryczna: wielościan mający za podstawy wielokąty równoległe i za ściany boczne równoległoboki; pryzmat.

Graniasty, Graniaty, o wystających krawędziach, węglasty, kanciasty, węgłowaty, pryzmatycz-