Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/39

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

Arszyn, miara rosyjska długości = 0,70 metra.

Arterja łć. tętnica, żyła pulsowa, prowadząca krew z serca.

Arterjalny, tętniczy, tyczący się arterji (krew).

Artezyjski przym. od Artezja (Artois) fr., A. studnia = studnia wywiercona świdrem.

Artful, Hartful nm., drąg do zatrzymywania tratwy przy lądzie.

Artrytyczny gr., powstały skutkiem artrytyzmu (ból).

Artrytyzm (błędnie Artretyzm) gr., dna, gościec, choroba odznaczająca się silnym bólem w stawach i obrzmieniem; podagra (A. nóg), chiragra (A. rąk).

Artykulacja łć., artykułowanie, członkowanie wyrazu, wyraźne wymawianie głosek.

Artykuł łć., mniejsza praca literacka lub publicystyczna umieszczona w czasopiśmie; ustęp, rozdział (w książce); paragraf, punkt, sprawa; gatunek, rodzaj towaru (np. artykuły spożywcze). A. wiary — jedna z 12-tu części składu Apostolskiego; przen. — zasada, w którą ktoś wierzy i kieruje się nią w postępowaniu.

Artykułować (artykulować), wymawiać wyraźnie pojedyńcze głoski wyrazu, członkować wyraz.

Artylerja fr., broń ciężkiego kalibru (działa, moździerze), z potrzebnemi rekwizytami, oraz wojsko, które ich używa i obsługuje. A. ciężka = działa wielkiego kalibru; przen. ir. — osoby ociężałe (np. skutkiem otyłości).

Artyleryjny (lepiej niż Artyleryjski), tyczący się artylerji, należący do artylerji.

Artylerzysta, żołnierz służący w artylerji.

Artysta fr., uprawiający sztukę piękną (malarz, rzeźbiarz i t. d.); kunsztmistrz, biegły w swojej sztuce; mający poczucie piękna i wyrobiony smak estetyczny; aktor teatralny; przen. ir. — wyćwiczony w czem, mistrz w swoim rodzaju, sztukmistrz, gracz.

Artystyczny, wykonany z artyzmem, pełen artyzmu, wykonany podług prawideł sztuki.

Artyzm blm., zdolność odczuwania piękna i uwydatniania go w utworze; piękno, zawarte w rzeczy przez człowieka wykonanej; sztuka, biegłość, doskonałość.

Arum ndm., obrazek, obrazkowiec, roślina o pięknych dużych liściach.

Aryjczykowiep. Arjowie.

Aryjski przym. od Arjowie, indo-europejski.

Arynga wł., formuła pisania, witania, mówienia, przepisana w pewnych razach, okolicznościach.

Arystarch gr., krytyk surowy, ale światły i sprawiedliwy.

Arystokracja gr., możnowładztwo, wysoka szlachta rodowa, najwyższa klasa, społeczna. A. pieniężna = klasa ludzi bogatych, plutokracja; pańskość, przepych pański. A. ducha = ludzie znamienici talentem i nauką.

Arystokrata, członek lub stronnik arystokracji.

Arystokratyczny, tyczący się arystokracji, należący do niej, hołdujący arystokracji; odznaczający się cechami arystokracji; wielkopański; będący w rękach arystokracji (rząd).

Arystokratyzm, arystokratyczność gr., blm., zasady arystokrat.

Aryston gr., instrument muzyczny samogrający, w którym obracająca się tarcza tekturowa (nuty) przy pomocy odpowiednich różnej długości wycięć, naciska klawisze, otwierające dostęp powietrza do piszczałek, wydających głos.

Arytmetyczny, dotyczący arytmetyki; pokazujący różnicę miedzy dwiema lub więcej liczbami, to samo, co różnicowy.