Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/125

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

Chwalebny, godny pochwały, chlubny, zaszczytny; pełny chwały.

Chwalibórca, samochwał.

Chwalić, wykazywać zalety czyje lub czegoś; odzywać się z uznaniem; pochwalać, oddawać pochwałę, zachwalać; wielbić, czcić, sławić, błogosławić, adorować; C. ś., chełpić się, chlubić się, popisywać się, wynosić się; C. Boga = Bogu dzięki; to ci się chwali = dobrześ zrobił: Ch. sobie = być zadowolonym.

Chwała, sława, rozgłos, znaczenie; cześć, uczczenie, uszanowanie, pokłon, uwielbienie; chluba, zaszczyt, ozdoba, uznanie, pochwała; majestat, świetność, okazałość, glorja; C. niebieska = szczęśliwość wieczna; C. Bogu = Bogu dzięki, to dobrze!; C. Boża = nabożeństwo, kościół, aniołowie, Święci.

Chwast, zielsko; rośliny nieużyteczne, dziko rosnące pomiędzy uprawnemi; przen. człowiek nieużyteczny, pasorzyt.

Chwaścić ś., rozrastać ś., rozpleniać ś. (o roślinach szkodliwych, krzewić ś.; przen. rozpleniać ś.; zagnieżdżać ś. (o czemś złem).

Chwaścieć, chwastem, zielskiem zarastać; zamieniać się w chwast.

Chwaścisty, pełny chwastu, zielska, zachwaszczony.

Chwat, zuch, junak, dziarski, śmiałek.

Chwiać, poruszać czem w różne strony, wahać, kołysać, potrząsać, naginać, ważyć; C. ś., nie stać pewno, poruszać ś., kołysać ś., przechylać ś., słaniać s., pochylać ś. w różne strony, ważyć ś.: wahać ś., giąć ś., być niepewnym; nie decydować ś.; słabieć, wątleć, tracić pewne podstawy, upadać.

Chwianiep. Chwiać.

Chwiejność, usposobienie do kołysania ś., chwiania ś.; niepewność, wahanie się; niezdecydowanie się, słabość, brak silnych podstaw.

Chwiejny, chwiejący się, wahający się, niepewny, nie decydujący ś., niezdecydowany, słaby, niestały.

Chwila, krótki przeciąg czasu, moment, minuta, mgnienie oka, mig; właściwa lub niewłaściwa pora; jasna Ch. = chwila powrotu przytomności u chorych; C-e = dni, czas; jednej C-i = zaraz, w C-i = w czasie, w trakcie; w tej C-i = natychmiast, zaraz.

Chwilowo, teraz, obecnie.

Chwilowy, trwający chwilę, krótkotrwały, czasowy, momentalny.

Chwoszczka, rozgałęziona łodyga skrzypów (fig.).

Chwycićp. Chwytać.

Chwytacz, łapacz: C-e = łapki do przytrzymywania.

Chwytać, chwycić, imać, jąć, łowić, łapać, ujmować, porywać, brać, wziąć; zdzielić, palnąć; ująć kogo sobie, zniewolić sobie; przejmować; napadać; przenikać; nie C-a = nie trzyma, nie zostaje (farba); C. ś., wziąć się za co; złapać ś. za co; przedsięwziąć, wziąć ś. do czego, jąć ś., czepić ś.; użyć czego, uciec ś. do czego; lgnąć, przylgnąć, przylepić ś., przystawać do czego, przyjmować co; C. za słowo, żądać dotrzymania przyrzeczenia niebacznie wyrzeczonego; chwytać za słowa = w dyspucie lub rozmowie przyczepiać się do pewnych wyrazów i wyrażeń, w celu wykazania niezgodności lub słabych stron argumentacyi, w celu innego ich wytłomaczenia.

Chwytniki, delikatne włoski, wychodzące z łodygi mchów i chłonące wodę z ziemi.

Chwytnąćp. Chwytać.

Chwytny, chwytki, chwytliwy, zdolny do chwytania, do trzymania się gałęzi (ogon); dobrze chwytający, łowiący, zręczny w chwytaniu.