Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/154

z dwu części, wyrażających życzenia pomyślności, bogactwa lub męstwa, np. Bogumił, Lubomir, Miłowoj i t. d. Oczywiście, z nastaniem chrześcijaństwa uległo to zmianie. Ale do dziś jeszcze lud unika nadawania imion osób zmarłych w rodzinie, choć czasem właśnie daje się dziecku imię celem ulżenia zmarłemu w zaświatach; dzieciom nieprawym dają specjalnie rzadkie imiona. W średniowieczu imiona właściwe zastępowano przydomkami i przezwiskami. Był to zwyczaj ludowy, który przetrwał dotąd u naszego ludu; chłop nasz rozróżnia zupełnie wyraźnie, jak się kto „pisze“ a jak się go „woła“. Wśród ludności wiejskiej wyrobiło się wiele nazwisk z dawnych imion słowiańskich, gdyż imiona te, wyparte przez imiona chrześcijańskie, stały się zczasem nazwiskami.
 Także w dziedzinie zasad, dotyczących rzeczy, pozostały przepisy z dawniejszej epoki pogańskiej. Mamy więc powszechną nietykalność domu, jako łączącą się z ogniskiem domowem. Również istnieje wielkie poszanowanie granic; mamy zakazy ścinania drzew granicznych, zwłaszcza dębów, ale i krzewów, jak np. bzu. Z tem łączą się zakazy zabijania zwierząt przynoszących szczęście domowi, jak węże, jaskółki, bociany. Do odgraniczania posiadłości używano niegdyś słupów kamiennych z wyrytym na nich znakiem, np. stopą. Rybacy kaszubscy, a także bartnicy na Kurpiach mają znaki własnościowe, zwane „merkami“, któremi oznaczają swoje przybory i narzędzia. Prawo graniczne miało niegdyś także ciekawe sposoby rozstrzygania zatargów, np. zapomocą losowania.
 Zasady prawa rodzinnego łączą się z omówionemi wyżej zwyczajami rodzinnemi. Lud nasz posiada bardzo dokładnie przemyślane zasady pokrewieństwa i bardzo bogate rodzime słownictwo. Szwagier, t. j. brat męża, oznaczany bywa nazwami: surza, swak, dziewierz, a jego żona zwie się na Mazowszu jeszcze w XVII w. surzyną. Siostra męża, szwagrowa, nazywała się żółwica, żełwica, świeścia, żona brata zaś jątrew, jątrewka, mąż ciotki pociot, paciot, naciot, a teść świekier lub świokier. Wogóle pokrewieństwo jest nietylko naturalne, lecz także sztuczne, np. przez „pobratymstwo“, t. zn. przez obrzęd, stwarzający między obcemi osobami prawny stosunek rodzeństwa. Pobratymstwo utrzymało się jeszcze wyjątkowo tylko we wschodnich województwach Polski, a nadto w formie t. zw. „kumpaństwa“. Prawo ludowe zna też pokrewieństwo oparte