prawiał niegdyś post z bezwzględną ścisłością, która bywała nawet powodem chorób. Rozpoczynano post od uroczystego
wniesienia postnego żuru, przyczem urządzano przeróżne żarty.
Źródła tych konceptów tkwią w staropolskich intermedjach.
Niektóre jednak, jak np. tłuczenie garnków, chociaż objaśniane
obowiązkiem ścisłego postu, są raczej zwyczajami starszemi;
gdyż spotykamy je przy wielu innych, podobnych obrzędach, w których idzie o wywołanie hałasu.
W niedzielę po środopościu mamy znów zwyczaj, właściwy
szczególnie Polsce zachodniej, mianowicie obnoszenie lalki słomianej, zwanej śmiercią lub marzanną; lalkę tę wrzuca się
później do wody lub zostawia na granicy i pali. Następnie obnosi się również drzewko, przystrojone w łańcuszki, wstążki
i pieczywka, od domu do domu i śpiewa się przytem, że
„Śmierć wynieśliśmy ze wsi, a kochane latko przynosimy zpowrotem do wsi“. Zwyczaj ten jest w swej formie typowem
świętem wiosennem; bywa ono u naszego ludu odprawiane w różnym czasie, bardzo często znacznie później, gdy wiosna jest już w pełnym rozkwicie.
Te wszystkie obrzędy, tak uroczyste, są zupełnie zrozumiałe, skoro w tym czasie, w jednym z dni marcowych, przypada rozpoczynanie prac rolnych; szczególne znaczenie mają
dnie św. Kazimierza i św. Józefa; zwłaszcza ten ostatni
dzień odpowiada naszemu klimatowi, stąd też powstało nawet
przysłowie: Święty Józwa — przez pole brózda. Dzień Zwiastowania N. P. Marji nazywa lud nasz Zagrzewną.
Zwyczaje ludowe występują ze szczególną obfitością
w okresie świąt Wielkanocnych. Wiele takich rysów posiada
już Niedziela Palmowa, gdyż do palmy przywiązał lud wierzenie swoje w cudowną i uzdrawiającą moc zielonej wici. W Wielki Piątek występują znów przeróżnego rodzaju kołatki, klekotki, trajkotki, grzechotki, których zadaniem jest rozpędzanie złych mocy, jakie wówczas szaleją. Zresztą mamy w tym czasie już dziś tylko „Boże groby“, ale niegdyś odprawiano całe widowisko dramatyczne, z którego pozostały jedynie szczątki pod postacią „straży przy grobie“, powszechnie przez lud nasz zachowanej. W Wielką Sobotę mamy ważny zwyczaj poświęcania
ognia nowego, który później wierni zabierają do domu i zapalają nim na nowo ognisko domowe, zagaszone przed pójściem
Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/141
Wygląd
Ta strona została przepisana.