Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/046

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

razie pojedyńcza. Ten typ stołów widzimy na ornacie Kmity z r. 1505, następnie na wizerunkach w kodeksie Bema; ten typ właśnie zachował się również w izbie czarnej na Podhalu (ryc. 23).
Wreszcie w epoce renesansu następuje dalsza przemiana, a mianowicie zwykła dawna stolnica rozrasta się do całej skrzynki, nogi zaś wyodrębniają się i zyskują na zewnętrznej ozdobności. Takie stoły renesansowe ma lud nasz na obszarze Małopolski, a na Podhalu i na Spiszu w świetlicy (ryc. 24).
Zczasem oczywiście tu i owdzie wniknęła do ludu nowsza stylizacja stołów,ale przeważnie zachował ten sprzęt domowy swą formę gotycką lub renesansową.
Skrzynia jest również ciekawym przykładem wpływów wyższej kultury na meble ludowe. Jakaś rodzima forma z pewnością istniała już dawniej, a zwała się ona może sąsiek (tak jak skrzynia na ziarno); rozwinęły ją dalej wpływy obce, powstają więc owe drewniane skrzynie z ornamentyką rozetową, jaką spotykamy na starych skrzyniach szwajcarskich, siedmiogrodzkich i dolnosaskich. Szczególnie wyraźnie widzimy to na skrzyniach podhalańskich, gdy tymczasem skrzynie wielkopolskie, krakowskie i łowickie, zarówno pod względem kształtu, jak ornamentyki, mają już formę renesansową. Ornamentyka łowicka i wielkopolska ma natomiast więcej cech gotyckich, aniżeli krakowska, gdzie nawet sposób podzielenia frontu skrzyni odpowiada zupełnie typowi renesansowemu (ryc. 25 i 26). Skrzynie były zrazu zapewne tylko rzeźbione, potem dopiero malowane.
Krzesła u naszego ludu wykazują przeważnie wpływy renesansowe. Wyjątkowo tylko można zauważyć typy starsze,