Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/036

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

skiej niczem specjalnie nie zaznaczony szczyt stanowi jakby dalszy ciąg ściany szczytowej. Są też pewne formy przejściowe, a więc między typem zachodnio-europejskim a typem polskim jest nieraz pośredni typ czeski, a między Polską a wschod.-europejskim typ białoruski.
Wreszcie rozmaicie nazywa i umacnia się wierzch dachu. W Małopolsce, Wielkopolsce i na Śląsku mamy na określenie wierzchu dachu nazwy „kalenica” i „kalonka”, na Mazowszu „strop”, a na Pomorzu „warst”. Tym różnym nazwom odpowiadają różne formy umocowania grzbietu dachów. A więc w okolicach, gdzie mamy nazwę kalenica lub kalonka, umacnia się wierzch dachu zapomocą snopków kalonych czyli maczanych w rozrobionej glinie, przyczem dodaje się jeszcze perzu, który się tam zakorzenia. Natomiast na Mazowszu umacnia się górne snopki przez przytwierdzanie ich kołkami lub deseczkami, przybitemi do łat nakrzyż z obu stron grzbietu dachowego. Kołki te, zwane przeważnie koźlinami, trafiają się wprawdzie i w Małopolsce, nawet dość często, ale tylko jako możliwość, gdy na Mazowszu są powszechną regułą, a nadto na Mazowszu zupełnie brak nazwy kalenica.
Nad szczytem bywa zwykle ozdoba, która ma dwojaką formę, albo t. zw. śparogi albo pazdur. Śparogi powstają z przedłużenia i skrzyżowania dwóch krokwi szczytowych,