Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/027

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

Wreszcie na południowo-wschodnich kresach przenika na nasz obszar z Rumunji typ ρ, śródziemnomorski, długogłowy, niskorosły brunet o szerokiej twarzy i szerokim nosie.
Wyżej wymienione typy nie panują oczywiście na pewnem terytorjum wyłącznie, ale występują tylko szczególnie często i w charakterystycznem zagęszczeniu. Zresztą na każdym z tych obszarów występują też inne typy antropologiczne.
Literatura: J. Czekanowski. Beiträge z. Anthropologie v. Polen. (Archiv f. Anthropologie N. F. T. X, 1911). — J. Czekanowski. Przyczynki do bilansu społeczno-antropologicznego Król. Polskiego. Lwów 1916. — J. Czekanowski. Z badań uwarstwienia etniczno-społecznego Polski. Poznań 1921. — Czekanowski J. Recherches anthropologiques de la Pologne. Paris 1920. — Stojanowski K. Typy kranjologiczne Polski. Lwów 1924. (Kosmos t. 49). — Stojanowski K. Przyczynki do zróżnicowania rasowego młodzieży polskiej. Warszawa 1925.


III. KULTURA MATERJALNA.


§ 16. Podział etnologji.

Materjał etnologji jest tak olbrzymi, że musiano go podzielić na pewne części. Dlatego wyróżnia się w etnologji trzy działy: 1. Kulturę materjalną. 2. Kulturę społeczną. 3. Kulturę duchową. W następstwie tego powstały jakby odrębne nauki, które muszą pozostawać z sobą w jak najściślejszej łączności, a mianowicie: 1. Nauka o kulturze materjalnej czyli t. zw. ergologja. 2. Nauka o dobrach kulturowych socjalnych. 3. Nauka, badająca porównawczo kulturę gospodarczą. 4. Porównawcze prawoznawstwo, które zowie się nieraz etnologją prawną. 5. Nauka o kulturze duchowej, obejmująca religję, naukę i sztukę. Podział ten można jednak uprościć, przez złączenie w całość etnologji społecznej i prawnej, oraz przez zaliczenie etnologji gospodarczej do ergologji. Wówczas mamy trzy działy: 1. Ergologję. 2. Etnologję społeczną. 3. Dział kultury duchowej, który najlepiej nazwać folklorystyką.
Terytorjum etnograficzne polskie można zróżniczkować nietylko pod względem narzeczy i typów antropologicznych, ale też na podstawie wszystkich trzech działów kultury ludowej, zarówno kultury materjalnej, jak społecznej i duchowej.
Literatura: Buschan G. Völkerkunde. T. I. Stuttgart 1922.