Strona:Litwa w roku 1812.djvu/48

miennych punktów wyjścia szczegółowo roztrząsana i przez samego cesarza i przez jego zaufanego doradcę.
 Sperański w d. 11 (23) czerwca 1811 r. przedstawił Aleksandrowi swoje uwagi nad powyższym memoryałem Ogińskiego. Zaznaczał z góry, że elaborat Ogińskiego nie może w niczem zmodyfikować poprzednich zapatrywań cesarza na tę sprawę; radził, nie idąc dalej, utworzyć w Petersburgu Komitet z przedstawicieli 8 gubernii po jednym z każdej, pod prezydencyą Zawadowskiego, lubianego przez Polaków, pod nadzorem skarg polskich na nierównomierność opodatkowania tych gubernii w porównaniu z centralnemi, w rzeczywistości zaś dla opracowania reform, które zamierza się przeprowadzić na Litwie. Ta ostrożność, zdaniem Sperańskiego, była konieczną ze względu na gabinety zagraniczne i na opinię rosyjską, która, będąc już wzburzoną przez autonomię nadaną Finlandyi, widziałaby w utworzeniu Komitetu litewskiego zamach na całość Rosyi. Należy do czasu, nim się Komitet zbierze, prace przygotowawcze w tym kierunku powierzyć znajdującym się obecnie w Petersburgu Polakom, t. j. Ogińskiemu, Platerowi, Stroynowskiemu, ks. Lubomirskiemu i ks. Lubeckiemu, aby w ten sposób ugruntować najprędzej ich nadzieje, oraz, jak się wyrażał Sperański, »dać ich troskliwości pożyteczne zajęcie«, czyli, innemi słowy, odwrócić ich uwagę od widoków, idących od Napoleona i Księstwa Warszawskiego i tym sposobem zneutralizować energię społeczeństw litewsko-polskiego. W tem też tkwiła w tej chwili istotna intencya Aleksandra. Radził też Sperański, aby dla uniknięcia rozgłosu i otrzymania lepszego składu tego Komitetu cesarz sam zamianował przedstawicieli z każdej gubernii, przyczem zdaje się, że wybór można dobry uczynić, zasięgnąwszy od Potockiego Seweryna i Ogińskiego listy projektowanych kandydatów. Aleksander zresztą narazie nie uczynił nic w tym kierunku; przy spotkaniu się z Ogińskim prawił mu komplementy z właściwem sobie mistrzostwem w ujmowaniu lu-