Strona:Leon Wachholz - Z historji alkoholu i alkoholizmu.djvu/4

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

w. XVIII. Wedle H. Diehlsa[1] już Aristoteles miał znać czysty alkohol, który miał uzyskać zapomocą rodzaju prymitywnej destylacji z wysokoprocentowego wina greckiego. Alkohol uzyskany w ten sposób przez gotowanie nazwał on „winem palonem“ (vinum ustum), o którem później wspomina także Pliniusz starszy. Wreszcie alkohol czysty mieli znać również kapłani egipscy, którzy z jego pomocą otaczali się nimbem nadprzyrodzoności w ten sposób, że okrycia głów, zmoczone wodą, polewali alkoholem i zapalali go; alkohol płonąc, otaczał ich głowy ognistą aureolą, która skłaniała ludzi do oddawania im czci boskiej.
Nazwa „alkohol“ jest pochodzenia arabskiego. Słowo „al-kohl“ oznaczało w języku arabskim i hebrajskim antymon, później każdy drobny proszek. Nazwy alkohol na oznaczenie właściwego alkoholu poczęto używać dopiero w XVI w., przyczem dodawano jeszcze epitet alcohol vini w celu zapobieżenia pomyłkom, mogącym wyniknąć z różnego znaczenia samego słowa „alkohol“. Filozof w. XIII Raimund Lullus, który zalecał starcom alkohol jako lekarstwo, nadał mu nazwę „ostatniego pocieszyciela ciała ludzkiego“ (ultima consolatio corporis humani). Później nadano mu nazwy: „aqua vitae“ (stąd nazwa „okowita“, dosłownie „woda życia“) „spiritus vivus“ i „spiritus vini“. Skład chemiczny i budowę alkoholu oznaczył w r. 1808 Saussure.

O ile alkohol wyodrębniony czyli czysty znany jest więcej powszechnie dopiero od VIII w. po Chr., to natomiast niektóre jego surogaty, jak piwo i kwas, znali już Sumerowie, poprzednicy kultury asyryjsko-babilońskiej, których czasy przypadają na około trzy tysiące lat przed naszą erą. Także i wino znała ludzkość już w zamierzchłej starożytności jako napój orzeźwiający, ale także odurzający a przez to poniżający człowieka w jego godności. Że działanie upajające i odurzające wina uważano wówczas za poniżające godność ludzką, wynika np. z przepisu zamieszczonego w kodeksie babilońskim Hammurabiego[2] z przed dwu tysięcy lat przed Chr., opiewającego: „jeżeli kapłanka, która nie mieszka w domu niewiast poświęconych, otworzy winiarnię albo do niej wstąpi, aby się napić,

  1. Die Entdeckung des Alkohols im Altertum. Berichte der Berliner Akad. d. Wissen. 1912. — Powyższą wiadomość zawdzięczam prof. Since, któremu tu za nią dziękuję.
  2. Wiadomość o tym przepisie zawdzięczam prof. Taubenschlagowi, któremu za nią dziękuję na tem miejscu.