kończył swoje przemówienie do nich: „Na czemże, bracia, chwała nasza, jeśli nie na tem, i, mimo przeszkód, rzeczy pożytecznych dokonamy? Rzeczpospolita, złożona z egoistów, z ludzi, którzy jej nic poświęcić nie chcą, niedługo postoi. Ateny i Rzym dlatego się wzniosły, i były polem heroicznych czynów. Bracia! nie dajmy się upośledzić! U nas heroizmem jest dopełnianie wszystkich obowiązków, mimo wszystkich przeszkód“.[1] A w kilkanaście lat potem z podobną nauką zwracał się do braci pielgrzymów w Księgach pielgrzymstwa polskiego: „O ile powiększycie i polepszycie duszę waszą, o tyle polepszycie prawa wasze i powiększycie granice“.
Ten więc powszedni heroizm ma wielkie znaczenie, na nim polega przyszłość narodu. Wielcy bohaterowie sami nic nie sprawią, jeżeli ich heroizm nie przejdzie w masy. Poezja naszego wieszcza jest wielkim rezerwoarem, jest skarbnicą, która nam przechowuje nagromadzony wiekami heroizm narodu. Wszyscy zeń czerpać możemy, maluczcy i wielcy, nigdy go nie wyczerpując, a im więcej będziemy czerpali, im rozumniej zastosowywali do warunków i potrzeb dnia dzisiejszego, tem prędzej cudowny kwiat poezji naszego wieszcza zamieni się w złoty owoc przyszłości.
- ↑ Ob. Adam Mickiewicz w świetle nowych źródeł (1815-1821). Kraków 1917, str. 56.
