Strona:Krach na giełdzie.pdf/137

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

stawiały obraz ruiny. M. in. eksport Chile i Boliwii zmniejszył się czterokrotnie, Kuby — spadł o 70%. Między 1929 a 1932 r. wartość eksportu dwudziestu republik Ameryki Południowej, wyrażona w dolarach, spadła o ponad 64%. Robotnicy i chłopi krajów Ameryki Łacińskiej, i tak cierpiący chroniczny głód, zostali zepchnięci na dno nędzy. Znany ekonomista amerykański, Holmes, tak pisał o Chile: „W 1931 r. ceny miedzi katastrofalnie spadły. Całe życie gospodarcze ogarnął chaos. W handlu panował zastój; fabryki stanęły; w wielkich miastach odbywały się głodowe demonstracje robotników wyrzuconych z pracy; spadek eksportu pociągnął również za sobą gwałtowny spadek importu.”[1] Podobna sytuacja zaistniała w Afryce.

Produkcja światowa i handel w latach kryzysu
(Spadek w odsetkach, 1929=100)
Kontynenty Produkcja podstawowych
artykułów nierolniczych
w 1932 r.
Wartość obrotów handlu
zagranicznego w złocie
w 1934 r.
Ameryka Północna — 40,9 — 74,5
Ameryka Południowa
i środkowa
— 44,0 — 69,0
Afryka — 48,2 — 53,5
Europa (bez ZSRR) — 26,5 — 65,0
Azja (bez ZSRR) — 13,5 — 65,0
Australia — 24,3 — 65,0
Ogółem (bez ZSRR) — 32,2 — 66,7

W Europie kryzys lat 1929—1933 dał się odczuć najdotkliwiej w jej środkowej części, gdzie miał prawie taką samą niszczycielską siłę jak w Ameryce. W Niemczech oznaki nadprodukcji wystąpiły wcześniej nawet niż w Stanach Zjednoczonych. Spadek importu zaznaczył się już od lutego 1928 r., spadek produkcji przemysłu tekstylnego od marca, samochodów osobowych od maja, a indeksu cen hurtowych od sierpnia 1928 r. Ogólny wskaźnik produkcji przemysłowej zaczął się obniżać od lipca 1929 r. Rozpoczął się kryzys o nie spotykanej dotąd i nieporównywalnej sile w dziejach Niemiec. Ogólna produkcja przemysłowa zmniejszyła się do 1932 r. o 46%, czyli do poziomu z początku XX w.

  1. Cyt. za W. Z. Foster, Zarys politycznej historii Ameryki, Warszawa 1956, s. 469.