stawiały obraz ruiny. M. in. eksport Chile i Boliwii zmniejszył się czterokrotnie, Kuby — spadł o 70%. Między 1929 a 1932 r. wartość eksportu dwudziestu republik Ameryki Południowej, wyrażona w dolarach, spadła o ponad 64%. Robotnicy i chłopi krajów Ameryki Łacińskiej, i tak cierpiący chroniczny głód, zostali zepchnięci na dno nędzy. Znany ekonomista amerykański, Holmes, tak pisał o Chile: „W 1931 r. ceny miedzi katastrofalnie spadły. Całe życie gospodarcze ogarnął chaos. W handlu panował zastój; fabryki stanęły; w wielkich miastach odbywały się głodowe demonstracje robotników wyrzuconych z pracy; spadek eksportu pociągnął również za sobą gwałtowny spadek importu.”[1] Podobna sytuacja zaistniała w Afryce.
Produkcja światowa i handel w latach kryzysu (Spadek w odsetkach, 1929=100) | ||
Kontynenty | Produkcja podstawowych artykułów nierolniczych w 1932 r. |
Wartość obrotów handlu zagranicznego w złocie w 1934 r. |
Ameryka Północna | — 40,9 | — 74,5 |
Ameryka Południowa i środkowa |
— 44,0 | — 69,0 |
Afryka | — 48,2 | — 53,5 |
Europa (bez ZSRR) | — 26,5 | — 65,0 |
Azja (bez ZSRR) | — 13,5 | — 65,0 |
Australia | — 24,3 | — 65,0 |
Ogółem (bez ZSRR) | — 32,2 | — 66,7 |
W Europie kryzys lat 1929—1933 dał się odczuć najdotkliwiej w jej środkowej części, gdzie miał prawie taką samą niszczycielską siłę jak w Ameryce. W Niemczech oznaki nadprodukcji wystąpiły wcześniej nawet niż w Stanach Zjednoczonych. Spadek importu zaznaczył się już od lutego 1928 r., spadek produkcji przemysłu tekstylnego od marca, samochodów osobowych od maja, a indeksu cen hurtowych od sierpnia 1928 r. Ogólny wskaźnik produkcji przemysłowej zaczął się obniżać od lipca 1929 r. Rozpoczął się kryzys o nie spotykanej dotąd i nieporównywalnej sile w dziejach Niemiec. Ogólna produkcja przemysłowa zmniejszyła się do 1932 r. o 46%, czyli do poziomu z początku XX w.
- ↑ Cyt. za W. Z. Foster, Zarys politycznej historii Ameryki, Warszawa 1956, s. 469.