Strona:Kobiety antyku.pdf/26

 Trudno oprzeć się wrażeniu, że rozróżnianie mitu i legendy w świecie greckim i rzymskim jest przede wszystkim dziełem nowożytnych badaczy antyku. „Mit” to wyraz grecki i pojęcie wprowadzone przez Greków, terminu „legenda” Grecy nie znali. Czy możemy więc określić precyzyjnie, jak starożytni pojmowali różnicę między dwoma typami opowieści?
 Dla Greków mit była to po prostu opowieść, opowiadanie o czasach odległych. Do naszych czasów takie opowieści dotarły głównie za pośrednictwem literatury okresu klasycznego Grecji i późniejszej. Dla Greków zaś wieku V p.n.e. mit to była już opowieść, która miała za sobą autorytet tradycji, nie można było jednak udowodnić prawdziwości zawartych w niej wydarzeń.
 Zamierzchłe czasy swojej przeszłości znali Grecy jedynie z tego rodzaju opowiadań-mitów. W początki zaś swoich dziejów włączali oni także bogów, od których wywodzili bohaterów przeszłości heroicznej. Określali tę przeszłość jako heroiczną, bo żyli wówczas ludzie niezwykli, dokonujący wielkich czynów, ludzie o ogromnej odwadze, a ci bohaterowie (herosi) byli też zwykle potomkami bogów, którzy często łączyli się z kobietami ziemskimi.
 W badaniach nad tą spuścizną możemy czasami wyróżnić takie opowieści, czyli mity w węższym znaczeniu tego terminu, które dotyczą głównie bóstw, ich wzajemnych stosunków, ich życia, ich postawy wobec ludzi i ludzkich spraw. Opowiadają one o czynach bogów, starają się wyjaśnić zarówno sferę ich działania jak i naturę ich panowania nad światem. Są to w pewnym sensie opowieści sakralne, wiążące się wyłącznie z religią, z kultem bogów i bogiń. Nie będziemy się tu zajmowali postaciami tego typu opowieści, należą one do sfery religii greckiej, w kulturze greckiej pełniły one inną funkcję niż opowiadania o czynach ludzi.
 Wyróżnijmy jednak, na nasz użytek, wątek legend, czyli mitów heroicznych. Opowiadają one o postaciach, które były dla Greków historyczne i realne, chociaż żyły dawno i czasem podawano w wątpliwość możliwość niektórych ich dokonań. W tego typu opowieściach usiłowano dokładnie określić czas życia bohaterów, datowano wydarzenia wiążące się z nimi i być może czasem łączono fantazję z mniej lub bardziej prawdziwymi przekazami o rzeczywistych wydarzeniach. Uwagi te dotyczą przede wszystkim wojny trojańskiej i jej bohaterów uważanych przez Greków za