rzecznika, Ignacego Matuszewskiego — brzmiał on „barbarzyńsko” i choć również z nim łączyły się niekiedy skojarzenia negatywne. Orzeszkowa na przykład pisała jeszcze w roku 1894 (w przedmowie do Melancholików)[1] o „tzw. modernistach, którzy spomiędzy pomysłów i pojęć nowożytnych przejęli tylko, niezupełnie zresztą nowe, lekceważenie wszelkich piękności i dóbr moralnych”. Zdaniem Malwiny Posner-Garfein[2] „nazwa tego kierunku, od niedawna u nas ustalona, budzi więcej nieufności aniżeli najcharakterystyczniejsze jego przejawy”.
Mimo to przyjęła się i — jak świadczy Jan Ludwik Popławski[3] — przedstawiciele nowego prądu, w pospolitej mowie zwani zazwyczaj «dekadentami», sami godzą się bodaj najchętniej na miano «modernistów»[4].
Nazwa „modernizm” bowiem uwydatniała mocno nowatorstwo objętych nią zjawisk literackich, podkreślała, że chodzi tu o „twórczość z współczesnego ducha płynącą”[5], o „piętno nowoczesności”[6], o „treść duszy nowoczesnej”[7]. Współbrzmiała więc z hasłem „nowej sztuki”, wysuniętym w programowym artykule Przybyszewskiego[8], a podjętym potem między innymi przez Stanisława Brzozowskiego[9].
Wprowadzając nazwę „modernizm” publicyści, życzliwi nowemu prądowi, starali się zarazem wyodrębnić jego odłamy. Zdaniem Posner-Garfeinowej, są to dekadenci oraz sataniści, czyli neomistycy, „którzy wszakże modernizmu nie wyczerpują, wśród siebie jeszcze są różni, nieraz w jednej osobowości wykazują cechy dekadentów i satanistów, nie-
- ↑ Por. przyp. 69.
- ↑ M. Posner-Garfein Kilka slow o modernizmie, „Krytyka”, 1899, z. IV, s. 225.
- ↑ J. L. Popławski O modernistach, w: Melitele, noworocznik literacki, Kraków 1901, s. 225.
- ↑ Stary entuzjasta Sewer pisał 10 X 1898 do Maryli Wolskiej (Miscellanea literackie 1864—1910. Pod redakcją S. Pigonia, Wrocław 1957, s. 328): „Odczuwamy modernizm i wiemy, że on jak romantyzm owładnie umysłami!...”
- ↑ M. Posner-Garfein Kilka slow o modernizmie, „Krytyka”, 1899, z. I, s. 91.
- ↑ Cz. Jankowski w przedmowie do antologii Młoda Polska w pieśni, Warszawa 1898.
- ↑ W. Feldman Poezja Młodej Polski, „Ogniwo”, 1903, nr 25.
- ↑ S. Przybyszewski O „nową” sztukę, „Życie”, 1899, nr 6.
- ↑ S. Brzozowski O nowej sztuce, „Głos”, 1903, nr 49.
