Strona:Kazimierz Wyka - Modernizm polski.djvu/311

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
mowie do Melancholików (lipiec 1891) krytykuje „dekadentów przeestetyzowanych, poczytujących za początek wszechrzeczy tylko piękno i tylko objawy jego drobne lub chorobliwe, i tylko dlatego, że one się im podobają”[1].

O literaturze polskiej jednak pisał jeszcze w roku 1898 ksiądz Jan Pawelski:

Cokolwiek by ktoś o obecnej polskiej poezji sądził, ten jej jednak przymiot przyznać musi, że wobec dzisiejszych kierunków Zachodu trzymała się dotąd w ogólności z rozsądną rezerwą. Tak na przykład pan Przesmycki, reprezentujący ambasadę Maeterlincka w Polsce, lub pan Lange, apostoł symbolizmu, są odosobnionymi wyjątkami wzmacniającymi regułę[2].

Stopniowo jednak mnożą się opinie odmienne: w roku 1893 Bronisław Chrzanowski[3] pisał, że subiektywizm Dąbrowskiego świadczy o narodzeniu się, a raczej spotęgowaniu się i wyodrębnieniu młodej inteligencji, wyłamanej spod przynależności do dawnych typów, wysubtelnionej, pogłębionej uczuciowo i myślowo, lecz tworzącej zarazem zastęp schyłkowców okresu współczesnej cywilizacji, owiany prądami dekadentyzmu”. Recenzent przewidywał, że „z najmłodszego pokładu literackiego wytryśnie u nas niebawem cały zdrój produkcji dekadenckich, tylko nie o tak napiętych strunach, lecz minorowych lub kwilących, przesiąkłych egotyzmem”. W tymże roku Ignacy Suesser twierdził, że „Miriam wraz z p. A. Langem, znanym tłumaczem i autorem kilku utworów oryginalnych, zainaugurował tak zwany dekadentyzm polski, mający już sporo zwolenników pomiędzy «młodszą bracią Feba»”[4].

Na wpół kuriozalny a dwuznaczny charakter posiada broszurka Szmula Rokoszewskiego[5], którą omawiamy tu szerzej zarówno dlatego, że rzadką tę pozycję pomijają badacze literatury, jak i dlatego, że właśnie

  1. E. Orzeszkowa Melancholicy, w: Pisma zebrane. Pod redakcją Juliana Krzyżanowskiego, t. XXVIII, Warszawa 1949, s. 12. Por. M. Żmigrodzka Modernizm polski w oczach pozytywistki, w: Z problemów literatury polskiej XX wieku, t. I, Warszawa 1965.
  2. J. Pawelski Program nowej poezji polskiej, Kraków 1898, s. 5.
  3. B. Chrzanowski Ignacy Dąbrowski. „Śmierć”. Studium, Prawda”, 1893, nr 2.
  4. I. Suesser Z poezji najnowszej doby, „Przegląd Poznański”, 1894, nr 20.
  5. Sz. Rokoszewski Dekadentyzm warszawski, Warszawa 1894; data cenzury: 26 X 1893.