Strona:Kazimierz Wyka - Modernizm polski.djvu/301

ratury; odnotować jednak warto tytuł artykułu Ignacego Matuszewskiego o Maeterlincku Szekspir fin-de-siècle’u^[1]. Termin ten szybko się zdewaluował: spopularyzowany od roku 1888 dzięki sztuce F. de Jouvenota i H. Micarda o takim właśnie tytule, w kilka lat później był przedmiotem drwin Gabrieli Zapolskiej w powieści Fin-de-siècle’istka (1894):

 Wszystko bowiem teraz było fin-de-siècle! Poezje, sługi, czesanie włosów, obłuda, kłamstwo, dewocja, perfumy, mania chudnięcia, flirty (trywialna odmiana kokieterii), psy, histeryczne ataki, ogłaszanie najzupełniejszego braku zazdrości, wystygnięcia serca, zaniku zmysłów — słowem, wszystkie objawy moralne i materialne podciągane były pod nazwę fin-de-siècle’u [...]. Skoro [Ho-he-Tański] nie mógł znaleźć dokładnego określenia lub nie rozumiał ducha jakiego nowego kierunku, opluwszy go naturalnie należycie, mianował ów kierunek wynikiem fin-de-siècle’u^[2].

 Symbolizm i wyrazy pochodne służyły prezentacji francuskiej, a potem i belgijskiej szkoły poetyckiej^[3]. Śladem teoretyków francuskich zaznaczano jednak, że symbolizm w szerszym znaczeniu jest powszechną właściwością poezji

 Poezja — jako wytwór wyobraźni przede wszystkim — na obrazach wyłącznie się opiera i nie znosi abstrakcji. Dlatego nie ma — rzec można — poezji bez symbolu; każdy poeta jest mniej lub więcej symbolistą. Na wskroś zaś symboliczną będzie każda poezja mistyczna i metafizyczna^[4].

 Pojęcie symbolizmu starano się zresztą sprecyzować. Miriam za jego cechy istotne uważał samoistność estetyczną „obrazu konkretnego”, jego organiczny związek ze „znaczeniem wewnętrznym” i funkcję uka-

1. I. Matuszewski Szekspir fin-de-siècle’u „Przegląd Tygodniowy”, 1891, nr 20. — Por. też W. Feldman Fin de siècle, „Kurier Codzienny”, 1890, nr 224.
2. G. Zapolska Fin-de-siècle’istka, Kraków 1958, s. 466—467.
3. Zob. A. Lange Symbolizm. Dodatek do „Przeglądu Tygodniowego”, 1887, I półrocze, s. 280—283; — E. Przewóski Symbolizm, „Głos”, 1891, nr 13; — tenże Rozwój i dążenia symbolizmu (Charles Morice), „Biblioteka Warszawska”, 1892, t. III; — Z. Przesmycki Maurycy Maeterlinck, „Świat”, 1891; — tenże Wstęp do: M. Maeterlinck Wybór pism dramatycznych, Warszawa 1894.
4. Z. Przesmycki Wstęp do: M. Maeterlinck Wybór pism dramatycznych, s. XLII—XLIII.