Strona:Jan Tarnowski - Projekt nowej ustawy konstytucyjnej.djvu/13

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
UWAGI DO PROJEKTU KONSTYTUCJI.


Uwagi ogólne.


Interesem każdego narodu, tak samo jak każdego człowieka, jest przedewszystkiem zapewnienie sobie bytu na przyszłość, z osiągnięciem największego stopnia szczęścia, jakie na tym świecie może być człowiekowi dostępne. A szczęście to zapewnić może człowiekowi tylko zaspokojenie wszystkich jego potrzeb pod względem fizycznym i umysłowym, do czego wiedzie prawidłowy rozwój w kierunku: gospodarczym, kulturalnym i społecznym. Do takiego rozwoju niezbędnemi są trzy czynniki: ład, spokój i bezpieczeństwo, które stanowią warunki podstawowe każdego rzetelnego postępu, a zapewnia je siła dobrych praw, opartych na słuszności. Bez takich praw niema szczęścia w narodzie.
Znakomity angielski prawnik i myśliciel osiemnastego wieku, Jeremy Bentham, powiedział: Każdemu narodowi potrzebniejsze są dobre prawa, aniżeli największe przywileje polityczne, bo przy największych takich przywilejach, ale bez dobrych praw, żaden naród nie będzie szczęśliwym, a szczęście osiągnąć on może przy dobrych prawach, bez żadnych nawet przywilejów politycznych”.
Szczęście narodowi zapewnić mogą tylko wolności i przywileje polityczne, do jego miary dostosowane, a nadane i zabezpieczone siłą dobrych praw. Stad wniosek, zgodny z założeniem Benthama, że nie w przywilejach politycznych, ale wyłącznie w dobrych prawach leży prawdziwe źródło szczęścia dla narodu. I stąd drugi wniosek, że nie jest rzeczą obojętną, kto prawa stanowi. Bo głównym warunkiem ustanowienia dobrych praw nie jest sposób, w jaki byłoby się do tego powołanym, ale stopień posiadanych do tego kwalifikacji. A stąd trzeci