czynu, dwukrotnego przyjęcia zapłaty. Takie były cechy, po których rozróżniać miano prostytutki od innych kobiet i z mocy których prawo i opinja ścieśniać i karać je miały. Zdaniem naszem, komentatorzy, zwracając raz uwagę na wielość amatorów, drugi raz na sprzedajność kobiety i wytwarzając stosownie do swego doktrynerskiego kierunku dwa wzajem się wyłączające systematy, byli w błędzie. Ani wielość, o jakiej mowa ani sprzedajność nie mogą być oddzielone w traktowanej tutaj materji. One się wzajem uzupełniają i dopełniają: połączone razem, stanowią dowód zupełny, który każda z nich, osobno wzięta, początkuje. Jest jeszcze jedna cecha, którą komentatorzy, niejako na drugim postawili planie, lecz którą rzymscy prawnicy i nowsi autorzy za których idziemy zdaniem, za najbardziej charakterystyczną uważają; cechą tą trudną wprawdzie do rozpoznania w konkretnych wypadkach lecz najzupełniej stanowczą, jest bezwyborowość, oddawanie się każdemu kto zażąda; przez nią kobieta staje się kobietą dla wszystkich, innemi słowy publiczną. Prawdziwa prostytutka podług nas jest ta, która się oddaje bez wyboru, bez pociągu (sine delecto), bez żadnej choćby w najgrubszem znaczeniu wziętej miłości. Jak tylko będzie pewien wybór człowieka dla niego samego, choćby motywa tego wyboru były najdziksze, najgrubsze, najdziwaczniejsze, kobieta może być nieskromną, zalotnicą, rozpustnicą, lecz nie będzie prostytutką. Brak wyboru wreszcie wzięty za normę i stanowczą cechę do oznaczenia prostytucji, odpowiada, zdaje się nam, najdokładniej jéj charakterowi i uogólnia zasadę, da się bowiem zastosować do każdej formy prostytucji. W prostytucji patryarchalnej, religijnej, pań-
