Strona:J. Grabiec - Powstanie Styczniowe 1863—1864.djvu/44

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

łał przedstawicieli rewolucyjnych organizacji Warszawy i prowincji, którzy po wyczerpujących dyskusjach utworzyli „Koło“, mające być stałym łącznikiem pomiędzy robotami patryotycznemi, a faktycznie, instytucją, poruszaną przez tajny dla wszystkich jego członków, a wchodzący w jego skład Komitet[1].
Jednak i tak uporządkowany obóz Czerwonych nie wiele mógł zrobić po ustaniu manifestacji i wobec ciągłych aresztów i represji, pomimo posiadania w swoim łonie szeregu wybitnych jednostek, jak utalentowani w całym tego słowa znaczeniu poeci i publicyści: Narzymski, Korzeniowski Apollo, Leonard Sowiński, uczony technik, redaktor i wydawca „Dziennika Politechnicznego“, — Witold Marczewski, wspaniały organizator i człowiek żelaznej woli i niezmordowanej energji — Chmieleński; piękny charakter i wybitny umysł, — Leon Królikowski, dyrektor Tow. Żeglugi Parowej na Wiśle, i kilku innych. Warszawa była zbyt steroryzowana represjami, aby iść drogą bezwzględnej rewolucji, którą wskazywało „Koło“ i reprezentowane przezeń żywioły.

W życiu więc ówczesnym Czerwoni nie wiele mogli zaważyć. Nie zdołali w niczym zapobiec bezwzględnym represjom, ani rozbrojeniu ludności Królestwa, w końcu 1861 i początkach 1862 roku, ani ponownemu wywołaniu w różnych miejscowościach Królestwa rozruchów rolnych. Nie zdołali oni, co najważniejsze, nawet zorganizować oporu przeciwko otwarciu

  1. Dla scharakteryzowania „czerwonych“ działaczy ówczesnych, przytaczamy tu listę założycieli „Koła“, wraz z zaznaczeniem losów późniejszych każdego z nich:
    Apollo Korzeniowski, literat (zesłany). Wiktor Marczewski, naczelnik warsztatów kolei Wiedeńskiej (skazany na katorgę). Władysław hr. Stroynowski (dowódca w powstaniu — emigrował). Józef Oksiński (również). Bolesław Denel (poległ). Gustaw Wasilewski, student (poległ). Bronisław Szwarce (skaz. na katorgę). Ign. Maciejowski (Sewer — literat, skazany na 8 lat więzienia). Władysław Jeska urzędnik (emigrował). Franciszek Godlewski, obyw. ziemski (poległ). Jan Frankowski, uczeń szkoły sztuk pięknych (katorżnik). Stan. Frankowski, urzędnik (emigrował). Leon Frankowski, uczeń gimn. (powieszony). Tomasz Burzyński, urzędnik (katorżnik). Ign. Chmieleński, ob. wiejski (emigrował, zginął bez wieści, przypuszczalnie poległ podczas Komuny Paryskiej). Juljan Wereszczyński, urzędnik (poległ). Józef Piotrowski, urzędnik (powieszowny), Stanisław Szachowski, uczeń szk: Szt. Piękn. (emigrował). Leon Głowacki, nauczyciel gimnaz. (dostał obłąkania podczas powstania). Niełatwo więc Czerwoni ustępowali z placu boju. Niektóre źródła wymieniają jeszcze późniejszego gienereła Jeziorańskiego oraz ucznia Szkoły Sztuk Pięknych, Sikorskiego.