szaniny stylów wschodnich z zachodniemi, ze znaczną przewagą wpływów południowo-zachodnich. Owe charakterystyczne znamiona nadają naszej sztuce nietylko pewną odrębność zaznaczającą się jeszcze wyraźniej w wiekach następnych, lecz także pewien wdzięk i sentyment zabarwienia lokalnego, przejawiającego się w architekturze, rzeźbie i malarstwie.
Cała architektura katedry ormiańskiej nie jest bynajmniej wiernem powtórzeniem katedry ze stolicy Armenji, Ani. Pod budową „na wzór tej świątyni“, zresztą wielokrotnie przebudowywanej — należy rozumieć tylko ogólne formy zasadnicze. Jeżeli zaś chodzi o szczegóły, to katedra nasza, jak wogóle każda według schematu rytualnego budowana świątynia ormiańska ma wiele cech wspólnych także z innymi dawnymi kościołami orm. np. katedra w Thalisch, kościół św. Grzegorza w Ani, (Diehl: „Manuel d’art byzantin“, str. 445), w Bagaran, Tekor, Daratschitschak, i t. d. (Strzygowski: „Die Baukunst Der Armenier u. Europa“, tom I, str. 15, 22, 29, 187, 336, 337; tom II, str. 536, i „Kleinasien“, str. 205, 209). W budowie lwowskiej katedry ormiańskiej wyczuwa się też wpływy romańsko-gotyckiej architektury zachodniej (Palermo, Monreale; Glück: „Chr. Kunst des Ostens“, tabl. 106). Odnosi się to zarówno do rzutu, jako też do elewacji i struktury murów, oraz do takich typowych motywów późno-romańskich jak wiotkie, narożne kolumny przy łuku trjumfalnym i ornament liściowy (dyptychy) na jego archiwolcie, (Dalton: „Byzantine Art and Archeology“, str. 46, 60, 163, 169). Będą to niewątpliwie wpływy szkoły, czy pracowni wspomnianego architekta niemieckiego Doringa, pochodzącego ze Śląska niemieckiego. Nie można odżałować, że kamienne kapitele i bazy owych kolumn, niestety zupełnie obtłuczono przy rekonstrukcji wnętrza katedry na barok w r. 1723, czy też raczej 1755. Prawdopodobnie byłyby one jednym dowodem więcej na rzecz wpływów sztuki zachodniej. Ledwie dostrzegalne ślady ornamentu przypominają kapitele romańskie kościoła w Jędrzejowie (Sprawozd.[1] t. V). Wpływy te przynosili Ormianie sami ze sobą, albowiem wypierani ze swej ojczyzny przez Rosjan, Persów i Mongołów wędrowali do wschodnio-południowych ziem Polski częściej przez Małą Azję i Grecję, lub Morze Czarne, Wołoszę i Dniestr, niż lądem przez Kaukaz i Kijów, albo przez Morze Czarne, Dniepr i Kijów. Ściślejsze dynastyczne związki Ormian z Grecją istniały już w wieku XI (ks. Zyła: „Katedra Ormiańska“, str. 68). To też w specyficznej sztuce ormiańskiej późnego średniowiecza (w. XIV—XV) na terenie europejskim znajdziemy więcej wpływów góry Atos i starej Serbji, niż połudn. Rosji i Kijowa. Odnosi się to zarówno do architektury, jakoteż do malowideł. Wpływy kijowskie mogłyby nieco oddziaływać za czasów ruskich wieku XI do
- ↑ Sprawozdania Komisji Akad. Umiej. do badania hist. sztuki w Polsce.
